του Michael Lind
Εισαγωγικό σχόλιο Παναγιώτη Ήφαιστου: Μια πολύ διεισδυτική κριτική που εκ πρώτης όψεως δείχνει πολύ αυστηρή πλην έχει πολύ εύστοχες επισημάνσεις για τον χαρακτήρα ενός πολυπολικού συστήματος που αρχικά μετά το 1990 ο ΗΠΑ φιλοδόξησαν να αποφύγουν με το να επιδιώξουν μια παγκόσμια ηγεμονία. Όχι μόνο υπερεξαπλώθηκαν αλλά και γελοιοποιήθηκαν από κρατίδια όπως η Λιβύη, το Ιράκ, το Αφχανιστάν, την Συρία και βλέπουμε. Αναμενόμενα. Όπως για κάθε Αμερικανό αλλά και το πλείστο των δυτικών αναλυτών (όπως και των ορφανών του μαρξισμού) υπάρχει έλλειμμα θέασης του πραγματικού χαρακτήρα της μετά-ψυχροπολεμικής εποχής, η οποία, όπως υποστηρίχθηκε (οι πρώτες ενότητες του δοκιμίου «Τα κράτη επιδιώκουν να αποκτήσουν «ισχύ», η οποία είναι το κύριο «νόμισμα» στη διεθνή πολιτική (Waltz)» διαφέρει από κάθε άλλη εποχή του παρελθόντος. Είναι ταυτόχρονα κρατοκεντρική, αριθμεί δύο εκατοντάδες κράτη και ολοένα περισσότερο πολυπολική στο επίπεδο των ηγεμονικών δυνάμεων.
Το πολιτικοανθρωπολογικό περιβάλλον της μετά-αποικιακής εποχής που ουσιαστικά συμβολικά μιλώντας έχει ως αφετηρία το 1990, και η διαφορά μεγεθών και ισχύος μεταξύ των κρατών, δημιουργεί μια σαφή τάση μακροχρόνιων προεκτάσεων που καθιστά το πλανήτη εξαιρετικά διαφοροποιημένο. Από κάθε άποψη. Ισχύς, πολιτικές παραδόσεις – ανθρωπολογικά, ανάπτυξη, πλουτοπαραγωγικοί πόροι, κοσμοθεωρίες, κοσμοαντιλήψεις, συστήματα διανεμητικής δικαιοσύνης και τρόποι ζωής.
Αυτή την διαφοροποίηση, οι αναλυτές του Ψυχρού Πολέμου δυσκολεύονται να την κατανοήσουν γιατί είναι ποτισμένοι με τα ιδεολογικά δόγματα της εποχής της εξέγερσης των δουλοπαροίκων όταν αναζητούσαν κατασκευαστικές ιδέες πολιτικής ανθρωπολογίας (κεφάλαιο 4 του «Κοσμοθεωρία των Εθνών»). Δόγματα γραμμικής και απλουστευτικής θέασης αποικιακής νοοτροπίας και δουλοπαροικών καταβολών που είναι ασύμβατα με την «εξέγερση» και τις αξιώσεις που εγείρουν οι κοινωνίες που επί αιώνες υπήρξαν υποτελείς στις αποικιοκρατικές δυνάμεις και αφού μπερδεύτηκαν μέσα στα δίκτυα του Ψυχρού Πολέμου τώρα αξιώνουν πολιτική κυριαρχία, θέση, ρόλο, μερίδιο της παγκόσμιας πίτας και ασφάλεια.
Εξ ου και η εμμονή του υπογράφοντος –χωρίς απομάκρυνση από την Γουωλτζιανή επιφύλαξη για την στάθμιση/εκτίμηση των πολιτικών/ανθρωπολογικών δομών και τάσεων– να αναζητηθεί ανάλυση που θα είναι προσανατολιστική ως προς αυτές τις τάσεις (και όχι προσδιοριστική όπως συχνά γίνεται από τους πλείστους δυτικούς και μαρξιστές αναλυτές –και τα σύγχρονα υποπροϊόντα τους όπως οι κριτικοί–, οι οποίοι στέκονται σε μονοσήμαντες, γραμμικές και απλουστευτικές μέχρι αστειότητας αναφορές σε εσωτερικά καθεστώτα).
Ακριβώς, επειδή οι πλείστοι αναλυτές είναι προσδιοριστικά κολλημένοι πάνω σε μονοσήμαντες βάσεις –και οι δυτικοί θεωρητικοί της Θουκυδίδειας παράδοσης ορθώς δεν υπεισέρχονται σε ανθρωπολογικά ζητήματα μιας και το στοχαστικό τους περιβάλλον βλέπει την ανθρωπολογία με όρους ιδεολογικών δογμάτων και όχι με όρους Οδύσσειας όπου αναζητείται ο προσανατολισμός του καραβιού καθώς και η κατάσταση αυτού του καραβιού, δηλαδή η κρατική ισχύς με την βαθύτερη έννοια που συμπεριλαμβάνει την κοινωνική συνοχή και τους κυρίαρχους κοσμοθεωρητικούς προσανατολισμούς– στερούνται επαρκών μέσων αναζήτησης των προσανατολισμών και των τάσεων όχι μόνο της ισχύος αλλά και των ανθρωπολογιών που κοχλάζουν στα θεμέλια των κρατών, συχνά μεγάλων, πανίσχυρων και με μακραίωνες πολιτικές παραδόσεις.
Ενόσω έτσι σκέφτονται και λειτουργούν οι στρατηγιστές των δυτικών κρατών, θα συνεχίσουν να νομίζουν, για παράδειγμα, ότι με μερικές βόμβες, με μερικά πρακτορικά ΜΚΟ και μερικούς κατασκόπους θα συνεχίζουν να σέρνουν από την μύτη ή να εκφοβίζουν κρατικές υποστάσεις κάτω από τις οποίες κοχλάζουν ενίοτε τρισχιλιετείς πολιτικές παραδόσεις: Η Κίνα, το Ιράν, η Τουρκία, η Αίγυπτος, η Ρωσία και πολλοί άλλοι (περίπου 5 δισεκατομμύρια άνθρωποι τους οποίους συνεχίζουν να βλέπουν με γραμμικούς ιδεολογικούς όρους και με αποικιακές διόπτρες).
Όσο για την ημέτερη Ελλάδα τα σχόλια περιττεύουν. Τα μεταπολιτευτικά παγκοσμιόπληκτα πολιτικοπνευματικά «ελίτ» (όλα τα ξεπεσμένα και αξιοθρήνητα ορφανά του Ψυχρού Πολέου, θα έλεγε και ο Κονδύλης) εκκένωσαν το νεοελληνικό κράτος από τις κοσμοθεωρίες και τις τρισχιλιετείς πολιτικές παραδόσεις της Ελληνικότητας. Τα τελευταία έξη χρόνια εξουθένωσαν την κοινωνία και την παραδίδουν χειροπόδαρα δεμένη στους διεθνικούς τζογαδόρους.
The American Century is over: How our country went down in a blaze of shame
We face a triple crisis in foreign policy, economics and democracy. Here’s how it all went to hell
In 1914, the American Century began. This year the American Century ended. America’s foreign policy is in a state of collapse, America’s economy doesn’t work well, and American democracy is broken. The days when other countries looked to the U.S. as a successful model of foreign policy prudence, democratic capitalism and liberal democracy may be over. The American Century, 1914-2014. RIP.
A hundred years ago, World War I marked the emergence of the U.S. as the dominant world power. Already by the late nineteenth century, the U.S. had the world’s biggest economy. But it took the First World War to catalyze the emergence of the U.S. as the most important player in geopolitics. The U.S. tipped the balance against Imperial Germany, first by loans to its enemies after 1914 and then by entering the war directly in 1917.
Twice more in the twentieth century the U.S. intervened to prevent a hostile power from dominating Europe and the world, in World War II and the Cold War. Following the end of the Cold War, America’s bipartisan elite undertook the project of creating permanent American global hegemony. The basis of America’s hegemonic project was a bargain with the two major powers of Europe, Germany and Russia, and the two major powers of Asia, Japan and China. The U.S. proposed to make Russia and China perpetual military protectorates, as it had already done during the Cold War with Germany and Japan. In return, the U.S. would keep its markets open to their exports and look after their international security interests.
This vision of a solitary American globocop policing the world on behalf of other great powers that voluntarily abandon militarism for trade has been shared by the Clinton, Bush 43 and Obama administrations. But by 2014 the post-Cold War grand strategy of the United States had collapsed.
China and Russia have rudely declined America’s offer to make them subservient military satellites, like Japan and Germany. China has been building up its military, engaging in cyber-attacks on the U.S., and intimidating its neighbors, to promote the end of American military primacy in East Asia.
Meanwhile, Russia has responded to the expansion of the U.S.-led NATO alliance to its borders by going to war with Georgia in 2008 to deter Georgian membership in NATO and then, in 2014, seizing Crimea from Ukraine, after Washington promoted a rebellion against the pro-Russian Ukrainian president.
Michael Lind is the author of Land of Promise: An Economic History of the United States and co-founder of the New America Foundation.