Βασίλης Βιλιάρδος – www.analyst.gr
Τυχόν αντεπίθεση της Ρωσίας στον τομέα του νομίσματος, θα δημιουργούσε μεγάλα προβλήματα στις Η.Π.Α., αλλά και στην Ευρώπη, η οποία δεν θα έπρεπε να μεταβληθεί σε πεδίο μάχης των δύο υπερδυνάμεων – οι οικονομικοί κύκλοι
“Θεμέλιο του σπιτιού είναι η συντροφικότητα και η αλληλεγγύη. Ένα καλό σπίτι δεν ξέρει τι θα πει προνόμιο, ούτε τι θα πει εγκατάλειψη – δεν έχει ούτε ευνοημένους, ούτε αποπαίδια. Σ’ αυτό το σπίτι κανένας δεν περιφρονεί το συνάνθρωπο του, κανείς δεν προωθεί το συμφέρον του εις βάρος των άλλων – οι ισχυροί δεν καταπιέζουν τους αδύναμους, ούτε τους απογυμνώνουν από τα υπάρχοντά τους.
Σε ένα καλό σπίτι υπερισχύουν η ισότητα, η περίσκεψη, η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια. Αν εφαρμόσουμε τις ίδιες αξίες στο πιο μεγάλο σπίτι μας, στο σπίτι του λαού και του Πολίτη, στην πατρίδα μας και στην Ευρώπη, θα γκρεμίσουμε όλα τα κοινωνικά και οικονομικά φράγματα που σήμερα μας χωρίζουν σε προνομιούχους και αποκλεισμένους, σε κυβερνώντες και κυβερνωμένους, σε πλούσιους και φτωχούς, σε ιδιοκτήτες και ακτήμονες, σε άρπαγες και θύματα.
Η σουηδική κοινωνία δεν είναι ακόμη ένα καλό σπίτι για τους Πολίτες της, η Ευρώπη επίσης όχι. Για να γίνει κάτι τέτοιο, οι ταξικές διαφορές θα πρέπει να εξοστρακιστούν, η κοινωνική μέριμνα να διευρυνθεί και βαθμιαία να επικρατήσει η οικονομική ισότητα – καθώς επίσης η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών.
Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να συμμετάσχουν στην οικονομική διαχείριση, οι πολίτες στην ψήφιση των νόμων, ενώ στην κοινωνική και οικονομική ζωή πρέπει να εισχωρήσουν και να εφαρμοσθούν οι κανόνες της δημοκρατίας – αυτοί που διδάχθηκαν από τους αρχαίους Έλληνες” (Hansen, στο Κοινοβούλιο της Σουηδίας, με μικρές παρεμβάσεις).
Ανάλυση
Όταν οι Η.Π.Α. κήρυξαν ανοιχτά τον οικονομικό πόλεμο εναντίον της Ρωσίας, με αφορμή την Ουκρανία (η αιτία είναι η απειλή της παγκόσμιας ηγεμονίας τους), γνωρίζοντας την τεράστια «δεξαμενή» όπλων που έχουν στη διάθεση τους (ανάλυση),δεν φαντασθήκαμε ποτέ πως η κίνηση τους αυτή θα είχε σοβαρές συνέπειες για τις ίδιες – πόσο μάλλον πως θα διακινδύνευαν να χάσουν κάποιες πολύ σημαντικές μάχες.
Εν τούτοις, το γεγονός ότι το ρωσικό υπουργείο οικονομικών προετοιμάζεται ταχύτατα για να ανταποδώσει τους «πυροβολισμούς», επιτιθέμενο κατά μέτωπο εναντίον του δολαρίου, δημιουργεί ορισμένες αμφιβολίες – όσον αφορά το κατά πόσον «άτρωτη» είναι η υπερδύναμη, εάν το μεγαλύτερο ίσως όπλο της, το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, υποστεί σοβαρές απώλειες.
Ειδικότερα, επειδή σχεδόν το σύνολο των συναλλαγών που αφορούν τόσο το πετρέλαιο, όσο και το φυσικό αέριο διενεργούνται σε δολάρια, τα πλεονεκτήματα για την οικονομία της υπερδύναμης είναι τεράστια – ενώ, παρά το ότι η Κίνα, η Ρωσία και άλλες χώρες απαιτούσαν ανέκαθεν ένα καινούργιο σύστημα, οι Η.Π.Α. αδιαφορούσαν εντελώς. Η κατάσταση όμως αυτή άλλαξε ριζικά, μετά την κρίση της Ουκρανίας – όπου η Ρωσία άρχισε να απαιτεί την πληρωμή των εξαγομένων ποσοτήτων φυσικού αερίου και πετρελαίου σε ρούβλια, θέλοντας να ανεξαρτητοποιηθεί εντελώς από το δολάριο.
Σύμφωνα τώρα με ορισμένα ΜΜΕ, η ρωσική κυβέρνηση συγκάλεσε στις 24 Απριλίου μία έκτακτη σύσκεψη, με αντικείμενο το πως θα μπορούσε ο εξαγωγικός τομέας της χώρας να λειτουργήσει χωρίς το αμερικανικό νόμισμα. Με δεδομένο δε το ότι, η Ρωσία είναι ο εξαγωγέας νούμερο ένα στον πλανήτη, όσον αφορά το φυσικό αέριο (πηγή), ενώ κατέχει τη δεύτερη θέση στις εξαγωγές πετρελαίου (πηγή), τυχόν ολοκληρωτική «απόρριψη» εκ μέρους της των συναλλαγών σε δολάρια, θα σήμαινε πιθανότατα το τέλος του μονοπωλίου των πετροδολαρίων – το οποίο έχουν ουσιαστικά επιβάλλει οι Η.Π.Α. πολλές δεκαετίες πριν, «εκβιάζοντας» αρχικά τις αραβικές χώρες να το αποδεχθούν και να το εφαρμόσουν.
Προφανώς όμως, η Ρωσία δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει μόνη της, αλλά μόνο εάν συνεργαζόταν με κάποιες άλλες χώρες, οι οποίες θα είχαν τον ίδιο στόχο – με πιθανότερους «συμμάχους» την Κίνα, η οποία ευρίσκεται ήδη σε αντιπαράθεση με τις Η.Π.Α. (άρθρο), καθώς επίσης το Ιράν, στο οποίο έχουν επιβληθεί σοβαρές κυρώσεις από τη διεθνή κοινότητα (Η.Π.Α.), με οδυνηρά αποτελέσματα για την οικονομία του.
Ειδικά όσον αφορά την Κίνα, φαίνεται πως τα νέα συμβόλαια προμήθειας φυσικού αερίου και πετρελαίου που θα υπογραφούν με τη Ρωσία στα τέλη του μήνα, θα προβλέπουν το διακανονισμό των πληρωμών με ρούβλια και γουάν. Κάτι ανάλογο θα συμβεί ενδεχομένως και με το Ιράν, όσον αφορά τις διμερείς εμπορικές σχέσεις του με τη Ρωσία – η οποία, μεταξύ άλλων, πουλάει μεγάλες ποσότητες ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου (γράφημα), έχοντας ήδη μειώσει την έκθεση της στα 100 δις $.
Αγοραστής των αμερικανικών ομολόγων συνεχίζει να είναι θεωρητικά το Βέλγιο – το οποίο αύξησε τα αποθέματα του ξανά, κατά 40 δις $ (επόμενο γράφημα). Προφανώς, πίσω από το Βέλγιο κρύβεται κάποιος πολύ μεγάλος «παίχτης», ο οποίος θέλει να εξισορροπήσει την αγορά ομολόγων των Η.Π.Α. που ενδεχομένως θα κατέρρεε – με την έννοια πως θα αυξανόταν σημαντικά τα επιτόκια δανεισμού του αμερικανικού δημοσίου.
Η συνεχής αύξηση των αποθεμάτων του Βελγίου σε αμερικανικά ομόλογα (σε δις δολάρια Αμερικής)
Πολλοί υποθέτουν εύλογα πως πίσω από το Βέλγιο κρύβεται η ΕΚΤ – ενδεχομένως δε η Γερμανία, η οποία είναι ουσιαστικά αμερικανική αποικία, υποχρεωμένη να εξυπηρετεί τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα της υπερδύναμης. Πρόκειται όμως για υποθέσεις, οι οποίες δεν σημαίνει πως πρέπει να υιοθετηθούν – αν και αργά ή γρήγορα θα ανακαλυφθεί ο μυστηριώδης επενδυτής, ενώ η τιμή των ομολόγων θα καταρρεύσει, υπό το βάρος των τεράστιων διδύμων ελλειμμάτων και του χρέους των Η.Π.Α.
Η σπουδαιότητα των πετροδολαρίων
Οι συναλλαγές με δολάρια στον τομέα της ενέργειας, τις οποίες έχουν επιβάλλει σε ολόκληρο τον πλανήτη οι Η.Π.Α.,αυξάνουν σημαντικά την παγκόσμια ζήτηση για το αμερικανικό νόμισμα – με αποτέλεσμα η ισοτιμία του να διατηρείται τεχνητά υψηλή, παρά το «τύπωμα» μεγάλων ποσοτήτων, χωρίς ουσιαστικά αντίκρισμα.
Η υψηλή αυτή ισοτιμία επιτρέπει στην υπερδύναμη την εισαγωγή προϊόντων σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές, κάνοντας εφικτή τη διατήρηση των γιγαντιαίων διδύμων ελλειμμάτων της – ειδικά του αρνητικού εμπορικού της ισοζυγίου.
Από την άλλη πλευρά, επειδή οι Η.Π.Α. πληρώνουν τις υποχρεώσεις τους με δολάρια, είναι αδύνατον να χρεοκοπήσουν, ανεξάρτητα από το ύψος του χρέους τους – το οποίο κλιμακώνεται συνεχώς. Εάν όμως οι υπόλοιπες χώρες του πλανήτη σταματήσουν να συναλλάσσονται με δολάρια, η ισοτιμία θα καταρρεύσει – οι τιμές των εισαγομένων προϊόντων θα αυξηθούν κατακόρυφα και η υπερδύναμη θα βρεθεί αντιμέτωπη με έναν υπερβολικό πληθωρισμό, καθώς επίσης με το τέρας της χρεοκοπίας.
Βέβαια, χώρες όπως η Κίνα και η Σαουδική Αραβία έχουν συσσωρεύσει «βουνά δολαρίων» στα ταμεία τους – τα οποία φυσικά δεν αφήνουν εκεί, αλλά τα επενδύουν σε άλλες αξίες και σε διαφορετικά κράτη. Μεταξύ πολλών, επενδύουν σε ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου – με αποτέλεσμα να διατηρείται χαμηλό το επιτόκιο δανεισμού των Η.Π.Α., οπότε να μπορούν να εξυπηρετούνται οι τόκοι.
Φυσικά υπήρξαν πολλές διακυμάνσεις στις αποδόσεις των ομολόγων κατά τη διάρκεια των προηγουμένων δεκαετιών (γράφημα), οι οποίες όμως σήμερα έχουν σχεδόν επαλειφθεί.
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να αλλάξουν ξαφνικά, εάν ο υπόλοιπος πλανήτης «αποχαιρετούσε» το δολάριο –γεγονός που η υπερδύναμη δεν πρόκειται φυσικά να επιτρέψει αμαχητί, ενώ έχει λάβει τα μέτρα της, έχοντας ουσιαστικά υπό τον έλεγχο της το δεύτερο μεγαλύτερο αποθεματικό νόμισμα παγκοσμίως: το ευρώ.
Στα πλαίσια αυτά, έχουμε την άποψη πως οι προθέσεις της Γερμανίας, όσον αφορά την εκδίωξη της Ελλάδας ή άλλων χωρών από την Ευρωζώνη, ήταν και είναι καταδικασμένες σε αποτυχία – αφού η υπερδύναμη δεν είναι τόσο ανόητη, ώστε να διακινδυνεύσει το δεύτερο μεγαλύτερο «νομισματικό της όπλο» για τις μερικές εκατοντάδες δις χρεών ορισμένων χωρών «αστείου μεγέθους», όπως η πατρίδα μας.
Εάν όμως η Ρωσία καταφέρει να εφαρμόσει τα σχέδια της, συνεργαζόμενη με την Κίνα και το Ιράν, συνδέοντας ενδεχομένως παράλληλα το ρούβλι με το χρυσό ή με τα αποθέματα ενέργειας που διαθέτει (ανάλυση), τότε οι Η.Π.Α. θα καταρρεύσουν οικονομικά – κάτι που προφανώς δεν θα διακινδυνεύουν, χρησιμοποιώντας τα υπόλοιπα όπλα τους για να αμυνθούν.
Όλα όσα αναφέρονται λοιπόν, σχετικά με την πιθανότητα να αποτελέσει η Ουκρανία την αφορμή της κήρυξης ενός παγκόσμιου συμβατικού πολέμου, δεν είναι τόσο «εκτός τόπου και χρόνου», όπως υποθέτουν οι περισσότεροι – αλλά πάρα πολύ κοντά στην αλήθεια.
Οι προβλέψεις για τις Η.Π.Α.
Σύμφωνα με τους θεωρητικούς ερευνητές των οικονομικών κύκλων, το χρονικό διάστημα μεταξύ των ετών 2015 και 2020 θα είναι «καθαρή κόλαση» για τις Η.Π.Α. – αν και τέτοιου είδους προβλέψεις, οι οποίες στηρίζονται στη συγκεκριμένη θεωρία (γράφημα που συνδέεται με τις επενδύσεις), δεν είναι απόλυτα σωστές.
Τα διάφορα στάδια του οικονομικού κύκλου
Υπάρχουν όμως πολλές ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες η αμερικανική οικονομία ευρίσκεται προ των πυλών της συρρίκνωσης – με τον υπερβολικό πληθωρισμό να χαρακτηρίζει ήδη τις χρηματιστηριακές αγορές, επειδή οι τράπεζες δεν κατάφεραν να διοχετεύσουν τη ρευστότητα που τους παρείχε σχεδόν δωρεάν η Fed στην πραγματική οικονομία.
Η βασική αιτία είναι το ότι έχει καταστραφεί η πιστοληπτική ικανότητα των νοικοκυριών, καθώς επίσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, κυρίως λόγω της μη ισορροπημένης αναδιανομής των εισοδημάτων (ανάλυση) – η οποία είχε σαν αποτέλεσμα την υπερχρέωση τους.
Η υπερχρέωση αυτή εκμηδένισε αφενός μεν τη ζήτηση για πιστώσεις εκ μέρους των δύο συγκεκριμένων ομάδων, αφετέρου την προσφορά – επειδή δεν υπάρχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, για να τους δανείσουν οι τράπεζες.Το πρόβλημα αυτό το έχουμε επισημάνει και για την Ελλάδα (ανάλυση), επειδή είναι το πρώτο που θα έπρεπε να επιλυθεί, για να ξεφύγουμε από την κρίση.
Περαιτέρω, μία από τις πιο γνωστές θεωρίες των οικονομικών κύκλων είναι «ο κυματισμός Kondratieff» (K- waves) – από το όνομα ενός ρώσου οικονομολόγου, ο οποίος ουσιαστικά εκδιώχθηκε από τη χώρα του, λόγω ακριβώς αυτών των πεποιθήσεων του. Στο βιβλίο του «Οι μεγάλοι οικονομικοί κύκλοι», το οποίο εκδόθηκε το 1925, αναφέρθηκε στην ύπαρξη των μεγάλων οικονομικών κύκλων, οι οποίοι οφείλονται στην αλλαγή παραδείγματος (ανάλυση), καθώς επίσης στις συνδεόμενες με αυτήν επενδύσεις σε καινοτομίες.
Ειδικότερα, στο ξεκίνημα ενός κύκλου γίνονται μαζικές επενδύσεις στα καινοτόμα προϊόντα και στις νέες τεχνολογίες, οι οποίες προκαλούν ανάπτυξη – ενώ στη συνέχεια, όταν έχουν πλέον επιβληθεί οι νέες τάσεις, οι επενδύσεις μειώνονται δραστικά και ακλουθεί η ύφεση, έως ότου εμφανισθεί ένα νέο «παράδειγμα».
Οι «Κ-κύκλοι» διαρκούν συνήθως 60 έτη, ενώ εξελίσσονται όπως οι τέσσερις εποχές του έτους ή η ανθρώπινη ζωή.Αναλυτικότερα τα εξής:
(α) Άνοιξη: Νέα προϊόντα και νέες τεχνολογίες εμφανίζονται και θέτουν σε λειτουργία την οικονομική ανάπτυξη, η οποία προκαλεί μικρή άνοδο του πληθωρισμού.
(β) Καλοκαίρι: Η αγορές πλημμυρίζουν με τα προϊόντα αυτά, η κατανάλωση επί πιστώσει αυξάνεται και δημιουργούνται οι πρώτες αμφιβολίες στους καταναλωτές.
(γ) Φθινόπωρο: Ακολουθεί μία εκρηκτική πιστωτική επέκταση και μία επίπλαστη ευημερία, η οποία καταλήγει σε μία πιστωτική φούσκα.
(δ) Χειμώνας: Υπάρχει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, ανεργία, άρνηση εξόφλησης των χρεών, ύφεση και αποπληθωρισμός.
Με βάση την παραπάνω θεωρία, οι Η.Π.Α. ευρίσκονται στο χειμώνα – επίσης βέβαια η υπόλοιπη Δύση. Επομένως, θα ακολουθήσει η καταιγίδα των καταιγίδων, η οποία θα διαρκέσει έως ότου εμφανιστούν ξανά νέα προϊόντα και νέες τεχνολογίες – αφού προηγουμένως σπάσουν όλες οι φούσκες, οι οποίες υπάρχουν σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Εάν δε αυτή η εξέλιξη συντονισθεί με την αντεπίθεση της Ρωσίας στον τομέα του νομίσματος, τότε η κατάσταση των Η.Π.Α. θα επιδεινωθεί ραγδαία – κάτι που οφείλει να προβληματίσει σε μεγάλο βαθμό την Ευρώπη, η οποία δεν θα έπρεπε να μεταβληθεί σε πεδίο μάχης των δύο υπερδυνάμεων.
Επίλογος
Κατά την άποψη μας, αφενός μεν ισχύει η θεωρία των οικονομικών κύκλων, αφετέρου διαρκούν πολύ λιγότερο, από ότι στο παρελθόν – επειδή οι ρυθμοί έχουν αλλάξει δραματικά, λόγω της τεράστιας τεχνολογικής εξέλιξης του πλανήτη.
Ο σημερινός λοιπόν κύκλος, ο οποίος ξεκίνησε τη δεκαετία του 90, με την πτώση του (υπαρκτού) κομμουνισμού και την είσοδο στον καπιταλισμό πολλών δισεκατομμυρίων ανθρώπων, οδεύει προς την ολοκλήρωση του – η οποία μάλλον σωστά υπολογίζεται στο τέλος της δεκαετίας.
Επομένως, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με μία σειρά δύσκολων καταστάσεων, οι οποίες θα απειλήσουν σοβαρά την παγκόσμια ειρήνη – γεγονός που θα απαιτήσει τις συντονισμένες προσπάθειες όλων, για να αποφευχθεί το μοιραίο. Στα πλαίσια αυτά θεωρούμε πως πρέπει να διατηρηθεί με κάθε τρόπο η κοινωνική συνοχή – τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, μεταξύ των χωρών που συναποτελούν την ΕΕ, όσο και σε εθνικό.
Η υπερχρέωση πολλών κρατών, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, η παρακμή της υπερδύναμης, η επισιτιστική απειλή, η προβλεπόμενη εισβολή των πεινασμένων στην Ευρώπη (άρθρο), οι φούσκες ακινήτων, τα προβλήματα της Κίνας, οι συγκρίσεις του 2014 με το 2007 (ανάλυση), καθώς επίσης όλα τα υπόλοιπα που έχουμε αναφέρει, φαίνεται πως τεκμηριώνουν την άποψη μας – ελπίζοντας φυσικά να κάνουμε λάθος και να είμαστε περισσότερο απαισιόδοξοι, από όσο θα έπρεπε.
Ακόμη όμως και να κάνουμε λάθος, δεν θα ήταν αρνητικό να είμαστε περισσότερο συνετοί και προσεκτικοί, όσον αφορά τα μελλοντικά μας βήματα – τόσο σε επίπεδο διακρατικό, όσο και σε εθνικό, κοινωνικό ή ατομικό. Τα μαύρα, βαριά σύννεφα που έχουν μαζευτεί στον ουρανό μπορεί τελικά να μην προκαλέσουν τη «βιβλική καταιγίδα» που προβλέπεται – κανένας όμως δεν μπορεί να το ισχυρισθεί με βεβαιότητα.
Ο κ. Βασίλης Βιλιάρδος είναι ένας σύγχρονος οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου – όπου και δραστηριοποιήθηκε επαγγελματικά για αρκετά χρόνια, με ιδιόκτητες επιχειρήσεις.
Έχει γράψει το βιβλίο “Υπέρβαση Εξουσίας”, το οποίο αναφέρεται στο φορολογικό μηχανισμό της Γερμανίας, ενώ έχει εκδώσει τρία βιβλία αναφορικά με την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, με τον τίτλο “Η κρίση των κρίσεων”.
Έχει ασχοληθεί με σημαντικές έρευνες και αναλύσεις επί του αντικειμένου του (μακροοικονομία), επί διεθνούς επιπέδου, οι οποίες φιλοξενούνται τακτικά σε ημερήσιες εφημερίδες, περιοδικά και ηλεκτρονικές ιστοσελίδες.
Ειδικότητα: Mάκρο-οικονομικά / Πολιτική Οικονομία
Πηγή: analyst.gr
