Εγγραφείτε στο Newsletter και κερδίστε 10% έκπτωση για την πρώτη σας παραγγελία! 

BEHLUL OZKANAUG: Η ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

BEHLUL OZKANAUG: Η ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΗ ΦΑΝΤΑΣΙΩΣΗ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Άρθρο των New York Times, 29.8.2014 για τον πρωθυπουργό της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου*

Ο Behlul Ozkan είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά και ο συγγραφέας του βιβλίου Από την κατοικία του Ισλάμ στην τουρκική Vatan: Η πραγμάτωση μιας εθνικής πατρίδας στην Τουρκία.

Κωνσταντινούπολη. Τέλη της δεκαετίας του 1990, καθώς η Τουρκία παραπαίει από διάφορες πολιτικές και οικονομικές κρίσεις, υπήρξε μια πανεθνική συζήτηση για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το κατά πόσο η ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση θα επιλύσει τα προβλήματα της χώρας.

Τότε, ήμουν μεταπτυχιακός φοιτητής στις διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο του Μαρμαρά. Μεταξύ των καθηγητών στο τμήμα μου, υπήρχε μόνο ένας που ήταν αντίθετος στην ολοκλήρωση της Τουρκίας στη Δύση. Ήταν ένας διακεκριμένος ακαδημαϊκός της ισλαμικής και της δυτικής πολιτικής φιλοσοφίας, και μια χαρισματική φιγούρα που απολάμβανε να αναλώνεται επί πολλές ώρες συνομιλώντας με τους φοιτητές του. Στις διαλέξεις του, ο καθηγητής υποστήριζε ότι η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη την (πολιτική και θρησκευτική της) κληρονομιά και τη γεωγραφική της θέση θα μπορούσε να αναδειχθεί ηγέτιδα του ισλαμικού κόσμου.

Τώρα, 14 χρόνια αργότερα, ο καθηγητής, Αχμέτ Νταβούτογλου, έχει αναδειχθεί ως ο νέος πρωθυπουργός της Τουρκίας.

Οι διακηρύξεις του κ. Νταβούτογλου στην τάξη συχνά ακούγονταν περισσότερο σαν παραμύθια παρά σαν πολιτική ανάλυση. Αναφερόταν σε διάφορα ιστορικά προηγούμενα. Της Βρετανίας, η οποία δημιούργησε μια παγκόσμια αυτοκρατορία μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου του 17ου αιώνα και της Γερμανίας, η οποία ήταν ένα κατακερματισμένο έθνος το οποίο μετά τον 19 αιώνα κατόρθωσε να γίνει μια παγκόσμια δύναμη. Ο κ. Νταβούτογλου ήταν πεπεισμένος ότι το όραμά του θα μπορούσε να μετατρέψει μια χώρα που παράπαιε λόγω πληθωρισμού και σπάρασσε λόγω πολέμου με τους Κούρδους αυτονομιστές, σε μια παγκόσμια δύναμη.

Αποκρυστάλλωσε αυτές τις ιδέες το 2001 στο βιβλίο του Το στρατηγικό βάθος. Η διεθνής θέση της Τουρκίας (σελίδα facebook), το 2001, ένα χρόνο πριν έλθει στην εξουσία το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Στο βιβλίο, ορίζει την Τουρκία ως ένα έθνος «που δεν μελετά την ιστορία αλλά τη γράφει». Ένα έθνος το οποίο δεν βρίσκεται στην περιφέρεια της Δύσης αλλά και στο κέντρο του ισλαμικού πολιτισμού.

Το βιβλίο ήταν σαν μια προφητεία για το μέλλον της Τουρκίας. Ο ίδιος ο κ Νταβούτογλου έβλεπε τον εαυτό του ως ένα μεγάλο θεωρητικό στο πηδάλιο μιας χώρας που ταξίδευε, όπως έγραψε, μέσα στο «ποτάμι της ιστορίας». Ο ίδιος και η χώρα του δεν ήταν, κατ’ αυτόν, απλά πιόνια της παγκόσμιας πολιτικής, αλλά οι παίκτες που κινούσαν τα ιστορικά νήματα διαμορφώνοντας τον κόσμο.

Αυτές τις μέρες, ιλιγγιωδώς, τα φιλοκυβερνητικά μέσα τον εμφανίζουν να διαδραματίζει αυτό τον ρόλο. Εμφανίζεται σε on line βίντεο που παρακολουθούν εκατοντάδες χιλιάδες να βαδίζει πάνω στα χνάρια των μεγάλων οθωμανών σουλτάνων. Ακούμε «τα οράματά μου πολλών αιώνων εκπληρώνονται», «ο πνευματικός διάδοχος του Αμπντούλ Χαμίτ II.»

Αλλά ο κ. Νταβούτογλου δεν είναι μια «νεο-οθωμανός», ένας επιθετικός προσδιορισμός που συνοδεύει τις αναφορές σε αυτόν. Είναι ένας πανισλαμιστής.

Το κίνημα, γνωστό ως οθωμανισμός εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1830 καθώς τα ελίτ της Αυτοκρατορίας αποφάσισαν να αντικαταστήσουν τους ισλαμικούς θεσμούς στα πεδία της εκπαίδευσης και της πολιτικής με άλλους που θα έμοιαζαν στους τότε σύγχρονους ευρωπαϊκούς θεσμούς.

Αντίθετα, ο κ. Νταβούτογλου πιστεύει ότι η Τουρκία πρέπει να κοιτάζει το παρελθόν και να αγκαλιάζει τις ισλαμικές αξίες και τους ισλαμικούς θεσμούς.

Όμως, ειρωνεία της τύχης, βασίζει το πανισλαμικό όραμα στις πολιτικές θεωρίες που χρησιμοποιήθηκαν για να νομιμοποιήσουν δυτική αυτοκρατορική επέκταση πριν από το 1945. Ενώ υποτίθεται στοχεύει σε μια νέα τουρκική εξωτερική πολιτική για τον 21ο αιώνα, το magnum opus του αντλεί ιδέες από τις ξεπερασμένες αντιλήψεις γεωπολιτικών στοχαστών όπως του αμερικανού Alfred Thayer Mahan, του βρετανού Halford Mackinder και του γερμανού Karl Haushofer. Ο τελευταίος καθιέρωσε τον όρο «ζωτικός χώρος», μια φράση που έγινε πολύ γνωστή στη Γερμανία τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 για να τονιστεί ο σκοπός επέκτασης των γερμανικών συνόρων.

Σύμφωνα με τον κ. Νταβούτογλου, τα εθνικά κράτη τα οποία ιδρύθηκαν μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, είναι τεχνητά δημιουργήματα. Η Τουρκία, κατ’ αυτόν, πρέπει τώρα να χαράξει τη δική της πολιτική ζωτικού χώρου -μια φράση που χρησιμοποιεί χωρίς αναστολές. Εκπλήρωση των σχεδίων του, θα επιφέρει την πολιτιστική και οικονομική ολοκλήρωση του ισλαμικού κόσμου, του οποίου η Τουρκία θα μπορούσε ενδεχομένως να καταστεί ηγέτιδα. Η Τουρκία, υποστηρίζει, είτε θα καταστεί ηγέτιδα  στον Καύκασο, τα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή είτε θα παραμείνει μια χώρα που θα σφαδάζει από συγκρούσεις με κίνδυνο κατακερματισμού της.

Ως υπουργός Εξωτερικών ο κ. Νταβούτογλου θερμά πίστευε ότι η Αραβική Άνοιξη τελικά πρόσφερε στην Τουρκία μια ιστορική ευκαιρία για να εφαρμόσει αυτές τις ιδέες στην πράξη. Πρόβλεψε ότι οι δικτατορίες που θα ανατραπούν θα αντικατασταθούν με τα ισλαμικά καθεστώτα, δημιουργώντας έτσι μια περιφερειακή ζώνη «Μουσουλμανικής Αδελφότητας» υπό την ηγεσία της Τουρκίας.

Ζήτησε δυτική υποστήριξη μεταμφιέζοντας τα σχέδιά του ως «δημοκρατική μεταρρύθμιση» της Μέσης Ανατολής. Εντούτοις σήμερα, αντί των δημοκρατικών καθεστώτων που υποσχέθηκε πριν από τρία χρόνια, η Τουρκία συνορεύει με το αυτοαποκαλούμενο Χαλιφάτο του ISIS. Πριν από δύο μήνες, μαχητές του εισέβαλαν στο τουρκικό προξενείο στην ιρακινή πόλη Μοσούλη, όπου ακόμη κρατούνται ως όμηροι 49 Τούρκοι διπλωμάτες. Ο κ. Νταβούτογλου, ο οποίος υποστήριξε ότι η Τουρκία πρέπει να δημιουργήσει μια Ισλαμική Ένωση με κατάργηση των συνόρων, φαίνεται να μην έχει κάποια ιδέα για το πώς να ασχοληθεί με τους τζιχαντιστές στη Συρία και το Ιράκ, οι οποίοι έχουν  καταστήσει τα τουρκικά σύνορα τόσο πορώδη όπως το ελβετικό τυρί.

Ως πρώην φοιτητής του κ. Νταβούτογλου που έχει διαβάσει εκατοντάδες άρθρα και τα βιβλία του, δεν μένω έκπληκτος για τους λόγους που η εξωτερική του πολιτική οδήγησε την Τουρκία σε αυτή τη γωνιά. Ο νέος πρωθυπουργός κάνει λάθος να πιστεύει ότι το ρολόι στη Μέση Ανατολή σταμάτησε το 1918 -το έτος που η Οθωμανική Αυτοκρατορία καταστράφηκε- ή ότι η Τουρκία μπορεί να διαγράψει τα σύνορα της περιοχής και να γίνει ο ηγέτης της Ισλαμικής Ένωσης, αγνοώντας έναν ολόκληρο αιώνα αραβικού εθνικισμού και εκκοσμίκευσης. Αυτό το οποίο χρειάζεται πρωτίστως να κάνει ο κ. Νταβούτογλου είναι να αποδεχθεί ότι η πανισλαμική κοσμοθεωρία του, με βάση την αρχαϊκή θεωρία του επεκτατισμού, είναι ξεπερασμένη. Αντί για παλινόρθωση των ισλαμικών αξιών και θεσμών που έχει από καιρό εκθειάσει, πρέπει ο ίδιος να προωθήσει οικουμενικές αξίες, όπως είναι η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, και η ατομική ελευθερία. Μόνο τότε η Τουρκία θα μπορούσε να υπερνικήσει την πόλωση από την οποία πάσχει εγγενώς για να γίνει παράδειγμα των γειτόνων της.

Πηγή: New York Times

*Σημείωση: Ελεύθερη μετάφραση του κειμένου των New York Times (http://www.nytimes.com/2014/08/29/opinion/ahmet-davutoglu-and-turkeys-imperial-fantasy.html?smprod=nytcore-iphone&smid=nytcore-iphone-share) από τις Εκδόσεις Ποιότητα, www.piotita1.tasiosdesigns.gr. Κατωτέρω παρατίθεται και το αγγλικό κείμενο. Σημειώνεται ότι το κείμενο, ιδιαίτερα στην τελευταία παράγραφο αναφέρεται στις πανισλαμικές ιδέες του Αχμέτ Νταβούτογλου. Οι ιδέες αυτές αναπτύσσονται στο Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες (σελίδα facebook) που μετέφρασαν και κυκλοφόρησαν οι Εκδόσεις Ποιότητα. Κυκλοφορεί επίσης το συλλογικό έργο Το στρατηγικό βάθος και η Τουρκία, επιμ. Η. Κουσκουβέλης, Σ. Λίτσας (σελίδα facebook).

Turkey’s Imperial Fantasy

By BEHLUL OZKANAUG. New York Times 28, 2014

Istanbul — In the late 1990s, as Turkey was reeling from various political and economic crises, there was a nationwide debate over European Union membership and whether Turkish accession to the union would solve the country’s problems.

Back then, I was a graduate student in International Relations at Marmara University. Among the professors in my department, there was only one who opposed Turkey’s integration with the West. He was a distinguished scholar of Islamic and Western political philosophy, and a genial figure who enjoyed spending hours conversing with his students. In his lectures, this professor argued that Turkey would soon emerge as the leader of the Islamic world by taking advantage of its proud heritage and geographical potential.

Now, 14 years later, that professor, Ahmet Davutoglu, has been named Turkey’s new prime minister.

Mr. Davutoglu’s classroom pronouncements often sounded more like fairy tales than political analysis. He cited the historical precedents of Britain, which created a global empire in the aftermath of its 17th-century civil war, and Germany, a fragmented nation which became a global power following its 19th-century unification. Mr. Davutoglu was confident that his vision could transform what was then an inflation-battered nation, nearly torn apart by a war with Kurdish separatists, into a global power.

He crystallized these ideas in the book “Strategic Depth,” in 2001, a year before the Justice and Development Party, or A.K.P., came to power. In the book, he defined Turkey as a nation that does not study history, but writes it — a nation that is not at the periphery of the West, but at the center of Islamic civilization.

The book was like a prophecy of Turkey’s future. Mr. Davutoglu saw himself as a grand theorist at the helm of his country as it navigated what he called the “river of history.” He and his country were not mere pawns in world politics, but the players who moved the pieces.

These days, pro-government media is giddily casting him in that role. A new online video, viewed by hundreds of thousands, portrays him as a powerful leader following in the footsteps of Ottoman sultans. “My century-old dreams are coming true,” goes the accompanying jingle. “The spiritual heir of Abdulhamid II.”

But Mr. Davutoglu is not a “neo-Ottomanist” — a label often applied to him. He is a pan-Islamist. The movement known as Ottomanism emerged in the 1830s as the empire’s elites decided to replace existing Islamic institutions with modern European-style ones, in fields from education to politics. By contrast, Mr. Davutoglu believes that Turkey should look to the past and embrace Islamic values and institutions.

But, ironically, he bases his pan-Islamist vision on the political theories that were used to legitimize Western imperial expansion prior to 1945. While purporting to offer Turkey a new foreign policy for the 21st century, his magnum opus draws on the outdated concepts of geopolitical thinkers like the American Alfred Thayer Mahan, the Briton Halford Mackinder and the German Karl Haushofer, who popularized the term “Lebensraum,” or living space, a phrase most famously employed by Germany during the 1920s and 1930s to emphasize the need to expand its borders.

According to Mr. Davutoglu, the nation states established after the breakup of the Ottoman Empire are artificial creations and Turkey must now carve out its own Lebensraum — a phrase he uses unapologetically. Doing so would bring about the cultural and economic integration of the Islamic world, which Turkey would eventually lead. Turkey must either establish economic hegemony over the Caucasus, the Balkans and the Middle East, or remain a conflict-riven nation-state that risks falling apart.

As foreign minister, Mr. Davutoglu fervently believed that the Arab Spring had finally provided Turkey with a historic opportunity to put these ideas into practice. He predicted that the overthrown dictatorships would be replaced with Islamic regimes, thus creating a regional “Muslim Brotherhood belt” under Turkey’s leadership.

He sought Western support by packaging his project as a “democratic transformation” of the Middle East. Yet today, instead of the democratic regimes promised three years ago, Turkey shares a border with ISIS’s self-proclaimed caliphate. Two months ago, its fighters raided the Turkish consulate in the Iraqi city of Mosul, and is still holding 49 Turkish diplomats hostage. Mr. Davutoglu, who has argued that Turkey should create an Islamic Union by abolishing borders, seems to have no idea how to deal with the jihadis in Syria and Iraq, who have made Turkey’s own borders as porous as Swiss cheese.

As a former student of Mr. Davutoglu’s who has read hundreds of his articles and books, I’m not surprised that his foreign policy has led Turkey into this corner. The new prime minister is mistaken in believing that the clock in the Middle East stopped in 1918 — the year the Ottoman Empire was destroyed — or that Turkey can erase the region’s borders and become the leader of an Islamic Union, ignoring an entire century of Arab nationalism and secularism. What Mr. Davutoglu needs to do, above all, is to accept that his pan-Islamist worldview, based on archaic theories of expansionism, is obsolete.

Instead of restoring the Islamic values and institutions he has long extolled, he must foster universal values like democracy, the rule of law, and individual freedom. Only then can Turkey overcome the polarization from which it currently suffers, and become a worthy example to its neighbors.

Behlul Ozkan is an assistant professor at Marmara University and the author of “From the Abode of Islam to the Turkish Vatan: The Making of a National Homeland in Turkey.”

396 595 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Start Typing
Privacy Preferences

When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in the form of cookies. Here you can change your Privacy preferences. It is worth noting that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we are able to offer.

For performance and security reasons we use Cloudflare
required
Our website uses cookies, mainly from 3rd party services. Define your Privacy Preferences and/or agree to our use of cookies.