Προσέφερε όμως την ευκαιρία να θέσει εκ του πλαγίου στην ατζέντα θέμα Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τα οποία ζητούσε εδώ και δύο χρόνια…

Η συζήτηση για ΜΟΕ είναι απολύτως προβληματική για τα ελληνικά συμφέροντα και αποπροσανατολιστική από τα πραγματικά προβλήματα των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Εξάλλου γι’ αυτό, μετά τη Συμφωνία Παπούλια ? Γιλμάζ, όπου καλύφθηκαν σχεδόν πλήρως οι κίνδυνοι θερμής σύγκρουσης και θεσπίστηκαν μηχανισμοί αποσυμπίεσης των εντάσεων, όλες οι προσπάθειες για υιοθέτηση πρόσθετων ΜΟΕ (υψηλής πολιτικής) εκδηλώθηκαν από την Τουρκία, πολλές φορές με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, και όχι από την Αθήνα.

Η Αγκυρα επιδιώκει όλα αυτά τα χρόνια να περιορίσει το ενδεχόμενο κόστος από μια θερμή ένταση στο Αιγαίο, διατηρώντας όμως στο ακέραιο τη δυνατότητά της για καθημερινές αμφισβητήσεις της ελληνικής κυριαρχίας και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Σε μεγάλο βαθμό το πρόβλημα των εντάσεων στο Αιγαίο θα είχε λυθεί όχι μέσω των ΜΟΕ, αλλά εφόσον η Τουρκία απέσυρε τις αμφισβητήσεις της όχι μόνο για τον εναέριο χώρο (όπου δεν αναγνωρίζει ως ΕΕΧ την περιοχή μεταξύ 6 και 10 ν.μ., που ούτε οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν), αλλά και για τα όρια του FIR Αθηνών, το δικαίωμα Ερευνας και Διάσωσης (SAR) κ.ά. Το πρόβλημα όλα αυτά τα χρόνια είναι ότι η Τουρκία δεν εφάρμοσε ποτέ πλήρως το μνημόνιο Παπούλια ? Γιλμάζ και ειδικά μετά το 1996, όταν προέκυψε το θέμα των γκρίζων ζωνών.

Αντιθέτως, πολλά μη στρατιωτικά ΜΟΕ, τα λεγόμενα χαμηλής πολιτικής, είτε αδρανοποιήθηκαν είτε λειτούργησαν μερικώς, διευκολύνοντας τις επαφές μεταξύ των δύο χωρών, τον τουρισμό, τις πολιτιστικές ανταλλαγές κ.λπ.

Παγίδα
Απολύτως προβλέψιμη η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε ακόμη και το υποτιθέμενο λάθος της (με τη συντεταγμένη πάνω από τη Λήμνο) ώστε να ζητήσει επανέναρξη των συνομιλιών για νέα ΜΟΕ, κάτι που αποδέχθηκαν η Αθήνα και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς.

Η ηγεσία του ΥΠΕΞ γνωρίζει τις παγίδες που κρύβει αυτή η συζήτηση, αλλά έχει επιλέξει να κρατήσει ζωντανή την επαφή με την Αγκυρα και θεωρεί ότι τα ΜΟΕ προσφέρουν ένα αρκετά «ασφαλές» περιβάλλον.

Η συζήτηση για τα ΜΟΕ, στρατιωτικής μορφής, οδηγούν εκ των πραγμάτων σε διαπραγμάτευση επί των διεκδικήσεων της Τουρκίας. Η Αγκυρα δεν αναγνωρίζει την «ιδιορρυθμία» του εύρους του Ελληνικού Εναέριου Χώρου μεταξύ 6 και 10 ν.μ. και συνεπώς σε ό,τι αφορά τον εναέριο χώρο η συζήτηση είναι εκ προοιμίου «καμένη». Οι άλλες προτάσεις και ιδέες της τουρκικής πλευράς περί μη υποβολής σχεδίων πτήσης και άοπλων πτήσεων στο Αιγαίο είναι σαφές ότι δεν μπορούν να γίνουν δεκτές από την Αθήνα, καθώς αυτό θα οδηγούσε στον «αφοπλισμό» των ελληνικών αεροσκαφών, ενώ τουρκικά από το Ιντσιρλίκ ή την Αγκυρα σε λίγα λεπτά θα μπορούσαν να βρεθούν πάνω από ελληνικούς «στόχους».

Στο Αιγαίο με κάθε ευκαιρία πάντως εκδηλώνεται όλο το φάσμα των τουρκικών διεκδικήσεων. Την τελευταία εβδομάδα με ένα μπαράζ NOTAM η Τουρκία αμφισβήτησε το εύρος του FIR Αθηνών (A0831/15 και Β0299/15) σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περιοχή μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου.

Επίσης αμφισβήτησε την περιοχή ευθύνης της Ελλάδας για Ερευνα και Διάσωση (SAR), ενώ με άλλη NOTAM απαίτησε να αφαιρεθούν από τον σχεδιασμό ελληνικής άσκησης η Σαμοθράκη, η Θάσος και η Μυτιλήνη, με το επιχείρημα ότι βάσει της Συνθήκης της Λοζάνης ισχύει για τα νησιά καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης… Φυσικά όλοι αυτοί οι ισχυρισμοί απορρίφθηκαν από αντίστοιχες ελληνικές NOTAM.

Ομως ακόμη μία πρόκληση αποκαλύφθηκε με τη δημοσιοποίηση του επίσημου προγράμματος του 2015 της Διεύθυνσης Ναυσιπλοΐας ? Υδρογραφίας και Ωκεανογραφίας του Γενικού Ναυτικού Επιτελείου της Τουρκίας, που εκτείνεται σε ολόκληρο το Αιγαίο. Αντίστοιχο πρόγραμμα είχε αναγγείλει και πέρυσι η Τουρκία προκαλώντας τα διαβήματα της Αθήνας.

Στο φετινό πρόγραμμα προσδιορίζεται ως χρόνος διεξαγωγής των ερευνών το διάστημα 15-30 Μαΐου 2015 και το ενδιαφέρον είναι ότι το Πανεπιστήμιο Σμύρνης έχει καλέσει για συμμετοχή στην έρευνα και το καναδικό Πανεπιστήμιο Newfoundland Memorial University, σε μια προσπάθεια να προσδοθεί διεθνές κύρος και επιστημονικό άλλοθι στην έμπρακτη αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Αφορμή… η κλιματική εξέλιξη
Σύμφωνα με την αναγγελία, το γνωστό τουρκικό ερευνητικό σκάφος Πίρι Ρέις (R/V KOCA PIRI REIS), με πλήρωμα δέκα ατόμων, θα κάνει έρευνες (για την κλιματική εξέλιξη του Αιγαίου τα τελευταία 250.000 χρόνια με τη λήψη ιζημάτων από τον βυθό κ.λπ.).

Ο χάρτης τον οποίο δημοσιεύει η τουρκική υπηρεσία διασχίζει το Αιγαίο από τη Σαμοθράκη μέχρι τη Ρόδο, χωρίζοντάς το στα δύο, σε μια γραμμή που συμπίπτει με την πάγια επιδίωξη της Τουρκίας για επιχειρησιακή (αρχικά) διχοτόμηση του Αιγαίου και εγκλωβισμό μεγάλου αριθμού νησιών υπό την επιχειρησιακή δικαιοδοσία της Τουρκίας.

ΕΝΑΕΡΙΟΣ ΧΩΡΟΣ
Επιδιώκει την κατάργηση ενός ελληνικού πεδίου βολής

Για την Τουρκία είναι ιδιαίτερα σημαντικό και το θέμα των πεδίων βολής, όπου θέλει να έχει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα του διεθνούς εναέριου χώρου για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα στη διάθεση της Αεροπορίας της.

Η Ελλάδα για λόγους και «ασφάλειας» έχει δεσμεύσει τρεις περιοχές του Αιγαίου για μεγάλο διάστημα. Η Τουρκία με τη σειρά της δέσμευσε και αυτή περιοχές στον διεθνή εναέριο χώρο και μετά την ακύρωση της τελευταίας και εξόφθαλμα παράνομης NOTAM θεωρεί ότι νομιμοποιείται να ζητήσει την κατάργηση ενός ελληνικού πεδίου βολής στο Αιγαίο ώστε να υπάρξει αμοιβαιότητα (κάτι που αναφέρει και στη δήλωσή του ο εκπρόσωπος του τουρκικού ΥΠΕΞ).

Ομως η αμοιβαία κατάργηση πεδίων βολής είναι απολύτως προβληματική για την Ελλάδα.

Γιατί ο διεθνής εναέριος χώρος του Αιγαίου είναι απολύτως ζωτικός χώρος για την Ελλάδα, καθώς εκτείνεται ακόμη και σε μικρές λωρίδες μεταξύ των νησιών και εναλλάσσεται με εθνικό εναέριο χώρο και δεν υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησης ασκήσεων σε τερέν που να ανταποκρίνεται στην ιδιότυπη μορφολογία του Αιγαίου. Συγχρόνως όμως η Ελλάδα, δεσμεύοντας περιοχές για ασκήσεις, προσφέρει και αίσθημα ασφάλειας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα.

Η Τουρκία εξάλλου διαθέτει σημαντικό γεωγραφικό βάθος ώστε να μπορεί να πραγματοποιεί ασκήσεις χωρίς να δεσμεύει περιοχές στο Αιγαίο, πρακτική όμως που επιλέγει για ευνόητους λόγους και για την αμφισβήτηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

ΝΙΚΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
nmeletis@pegasus.gr

ΠΗΓΗ ethnos