Εγγραφείτε στο Newsletter και κερδίστε 10% έκπτωση για την πρώτη σας παραγγελία! 

Π. Ήφαιστος, Το αναδυόμενο πολυπολικό διεθνές σύστημα και ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων στις περιφέρειες: Ανατολική Μεσόγειος, Μέση και Μείζονα Ανατολή*. http://wp.me/p3OlPy-1CO

Π. Ήφαιστος, Το αναδυόμενο πολυπολικό διεθνές σύστημα και ο ανταγωνισμός των μεγάλων δυνάμεων στις περιφέρειες: Ανατολική Μεσόγειος, Μέση και Μείζονα Ανατολή*. http://wp.me/p3OlPy-1CO

Σημειώσεις εισήγηση σε συνέδριο για τα Γεωπολιτικά ζητήματα της περιφέρειάς μας, 25.5.2017. Τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών, ΕΚΠΑ
 Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να είναι η δεσπόζουσα και ισχυρότερη δύναμη του πλανήτη διανύουμε μια μετάβαση προς ένα πολυπολικό διεθνές σύστημα το οποίο ωριμάζει ολοένα και περισσότερο.
Για την χάραξη κα εφαρμογή στρατηγικής αλλά και για την μελέτη της διεθνούς πολιτικής μπροστά μας έχουμε μια πολύ προκλητική εποχή.
Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι

  • πολλές μεγάλες δυνάμεις
  • ανακατανομές ισχύος που θα υποκινούν εξισορροπητικές συμμαχίες
  • πυρηνικά όπλα
  • λόγω επεμβατικής υπερεπέκτασης των ΗΠΑ επί ένα τέταρτο του αιώνα στις περιφέρειες έχουμε κληρονομιά μεγάλων και χαωδών προβλημάτων, ιδιαίτερα από την περίμετρο της Ευρασίας στην ζώνη από τα Βαλκάνια μέχρι τον Καύκασο

Το βασικό επιχείρημά μου είναι ότι η υπερεπέκταση των ΗΠΑ έφθασε τα όριά της και ότι η εκλογή του Προέδρου Τραμπ, πέραν άλλων κριτηρίων, σηματοδοτεί την αφετηρία ενός νέου στρατηγικού προσανατολισμού αναζήτησης ισορροπίας και ενός modus vivendi γύρω από ένα πλανητικό νέο status quo του οποίου η σταθεροποίηση αναπόφευκτα θα συνοδευθεί από μεγάλη αστάθεια και μεγάλες ανακατατάξεις στις περιφέρειες.
Ένα κεντρικό επιχείρημα είναι ότι επειδή ένας πυρηνικός πόλεμος είναι αδιανόητος οι συμβατικές εξισορροπήσεις στις περιφέρειες αποτελούν την κύρια στρατηγική προσέγγιση των μεγάλων δυνάμεων στην διαπάλη για κατανομή ισχύος που τις ευνοεί.
Συνοψίζουμε τους κύριους σκοπούς και μεθοδεύσεις όπως τις τυποποιεί το αριστούργημα του John Mearsheimer Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων όπου και επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην ηγεμονική διαπάλη από τους Ναπολεόντειους πολέμους μέχρι τις μέρες μας:

  • Επειδή η οικονομία είναι η βάση της ισχύος συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής προσπαθούν να θέσουν υπό τον έλεγχό τους όσο μεγαλύτερο μέρος μπορούν του παγκόσμιου πλούτου.
  • επιδιώκουν να εμποδίσουν αντίπαλες μεγάλες δυνάμεις να κυριαρχήσουν σε περιοχές του κόσμου που δημιουργούν πλούτο
  • επιδιώκουν να παρεμποδίσουν μια άλλη δύναμη να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας γιατί αυτό πιθανό να οδηγήσει σε παγκόσμια επικράτησή της και να θέσει το συμφέρον επιβίωσής τους σε κίνδυνο.
  • Θα ήθελαν να αποκτήσουν πυρηνική υπεροχή γιατί μόνο αυτό τους καθιστά πλανητικούς ηγεμόνες. (Αυτό είναι κεντρικό ζήτημα μετά την εκλογή του Τραμπ και θα επανέλθω)
    • Η πυρηνική υπεροχή όμως όπως θα πω στην συνέχεια είναι ανέφικτη.

Συνοπτικά οι κύριες τακτικές και στρατηγικές προσεγγίσεις

  1. Μεταφορά βαρών: προσπάθεια ανάληψης αναχαίτισης από τρίτον όχι κατ’ ανάγκη «σύμμαχο», ενώ το ίδιο παραμένει θεατής Ενθάρρυνση, υποκίνηση … Μεθόδευση …
  2. Εξισορρόπηση: Δέσμευση αναχαίτισης επιτιθέμενου αντιπάλου κατόπιν τυπικής ή άτυπης διακρατικής συμμαχίας και εμπράκτων μέτρων και δεσμεύσεων.
  3. Εκβιασμός: απειλή χρήσης βίας (μπλόφα ή μέτρα για κόστος κατά μικρών και αδυνάμων …)
  4. Πρόκληση πολέμου για κατατριβή τρίτων: Μέριμνα ούτως ώστε εμπλοκή κάποιου αντιπάλου σε πόλεμο θα οδηγήσει σε μακροχρόνια κατατριβή και αποδυνάμωση. εξασθένιση «εχθρών» και/ή «φίλων» με πρόκληση μακροχρόνιων συρράξεων και πολέμων
  • Στο σημείο αυτό αναφέρω παρενθετικά κατά πόσο τα περιθώρια Ρωσικού ρόλου στη Συρία αποτελούν τακτική εξώθησής της σε κατατριβή την στιγμή που τον ευρύτερο περιφερειακό έλεγχο και τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πόρων τον έχουν οι ΗΠΑ
  • Το ίδιο ισχύει για την Τουρκία αν κανείς σκεφτεί λόγω ειδικών συνθηκών ενδέχεται εναλλακτικά σενάρια μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ενδέχεται να αφορούν άλλο καθεστώς, άλλους ηγέτες και άλλα σύνορα.
  • Όταν βλέπουμε χαώδεις κρίσεις όπως στην περιοχή από την Λιβύη μέχρι το Αφγανιστάν
    1. Παρεμπόδιση άλλων μεγάλων δυνάμεων να έχουν πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους
    2. Απόκτηση ισχύος με πόλεμο.
    3. Soft power. Διευκόλυνση διείσδυσης με αποδυνάμωση του φρονήματος άλλων κοινωνιών και της πίστης τους στην κυριαρχία του κράτους τους.
    4. Προσωρινή παραχώρηση ισχύος σε αυριανούς εχθρούς για να ρυθμιστεί η κατανομή ισχύος (Βοήθεια ΕΣΣΔ Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο …)
    5. Κατάκτηση και προσωρινός έλεγχος πόρων

Η πυρηνική ισχύς επειδή μπορεί να είναι μόνο αποτρεπτική είναι ένα κρίσιμο, ευαίσθητο και πολύ παρεξηγημένο ζήτημα και αφορά ζωτικά την στρατηγική της ισχυρότερης δύναμης εάν αφήσει τις πρακτικές υπερεπέκτασης και επιζητήσει μια νέα ισορροπία και ένα νέο πλανητικό status quo.
Μπορεί να υποβόσκει ως επιθυμία όλων των μεγάλων δυνάμεων να αποκτήσουν πυρηνική υπεροχή αλλά η δική μου εκτίμηση ότι αυτό δεν σημαίνει πολλά πράγματα καθότι ένα τέτοιος σκοπός είναι ανέφικτος.

  1. Το πυρηνικό όπλο ήταν, είναι και θα είναι όπλο αποτροπής και όχι μάχης.
    1. Ακόμη και ένα μικρό κλάσμα πυρηνικών βομβών θα προκαλέσει πυρηνικό χειμώνα που θα τερματίσει την ζωή όπως την ξέρουμε συμπεριλαμβανομένου αυτού που θα επιτεθεί πρώτος.
  2. Επειδή τα βιώσιμα κράτη λειτουργούν ορθολογιστικά πάνω στην πλάστιγγα κόστους και οφέλους δεν θα θέσουν σε κίνδυνο την επιβίωσή τους καθότι ακόμη και αν φλερτάρουν με την ιδέα μιας περιορισμένης πυρηνικής επίθεσης δεν είναι σίγουρο πως δεν θα οδηγήσει σε γενικευμένο καταστροφικό πόλεμο.
  3. Η διαλεκτική σχέση πυρηνικού πολέμου, κρατικών σκοπών, επιβίωσης και στρατηγικού ορθολογισμού οδηγεί σε δύο αποτελέσματα.
    1. Πρώτον, δεν είχαμε μέχρι τώρα κατευθείαν συμβατική σύγκρουση δύο πυρηνικών δυνάμεων καθότι υπάρχει ο φόβος ότι η συμβατική σύγκρουση θα εξελιχθεί σε πυρηνική.
    2. Δεύτερον, αυτό σημαίνει ότι ο ανταγωνισμός τους γίνεται σε περιφερειακό επίπεδο και με συμβατικά όπλα.
    3. Η σημασία των συμβατικών όπλων στην πυρηνική εποχή είναι μεγάλη καθότι είναι ο μόνος τρόπος διαχείρισης της κατανομής ισχύος.

Πως τίθεται λοιπόν το ζήτημα της εκπλήρωσης των στρατηγικών σκοπών στις περιφέρειες και τι σημαίνει αυτό για το διεθνές σύστημα εάν οι ΗΠΑ ως η ισχυρότερη δύναμη επιχειρήσει να διαχειριστεί τις ανακατανομές ισχύος με σκοπό την πλανητική ισορροπία και το προαναφερθέν modus vivendi για ένα νέο status quo.
ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ ΤΩΡΑ ΣΤΟΝ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΡΑΜΠ
Η θέση μου σε πολλές παρεμβάσεις αμέσως μετά την εκλογή του και υπό το αποκλειστικό πρίσμα της στρατηγικής θεωρίας θα λέγαμε ότι παραλαμβάνει την σκυτάλη της υπερεπέκτασης την οποία ορθολογιστικά μιλώντας όποιος και να ήταν ο πρόεδρος επειδή έχει φθάσει και ξεπεράσει τα όρια της η Αμερικανική στρατηγική είναι μονόδρομος σε μια δύσκολη πορεία αναζήτησης πλανητικής ισορροπίας και σε ένα κόσμο πολλών πλέον μεγάλων δυνάμεων που ανέρχονται τα σκαλοπάτια της ισχύος.
Ο κίνδυνος πυρηνικού πολέμου είναι ένας ακόμη λόγος αναζήτησης ισορροπίας αφού υπενθυμίσω ότι αυτός ακριβώς ήταν και ο λόγος των διπλών συμφωνιών SALT / AMB του 1972.
Κύρια ζητήματα είναι τα πιο κάτω

  • Πρώτον, καθώς οι ισχύς άλλων μεγάλων κρατών μεγαλώνει λογικό είναι αφενός να προσπαθούν να γίνουν περιφερειακές ηγεμονίες και αφετέρου να επιχειρούν να σταματήσουν άλλες μεγάλα κράτη να γίνουν περιφερειακοί ηγεμόνες.
  • Δεύτερον, σε ένα κόσμο ρευστών ανακατανομών ισχύος λογικό και ορθολογιστικό είναι ότι την κύρια ευθύνη εξισορροπήσεων που θα οδηγήσουν σε μια νέα πλανητική ισορροπία θα την έχει η ισχυρότερη δύναμη δηλαδή οι ΗΠΑ.
    • Στόχος δεν μπορεί να είναι ο επιθετική επιδίωξη κατάκτησης θέσης πλανητικού ηγεμόνα και ο μόνος ορθολογιστικός στρατηγικός σκοπός είναι μια σταθερότητα με ισορροπία δυνάμεων που επιπλέον θα μειώσει τον κίνδυνο πυρηνικού πολέμου.
  • Τρίτο, οι περιφέρειες και πολύ περισσότερο από άλλες η ζώνη της Περιμέτρου της Ευρασίας από την Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο αναπόδραστα είναι τα πεδία όπου θα διεξάγονται οι εξισορροπήσεις, οι ανακατανομές ισχύος, η μεταφορά βαρών, η κατατριβή τρίτων, οι εκβιασμοί πολέμου και οι μυστικές αποστολές.
  • Τέταρτον, ήδη αναφέραμε τον πυρηνικό πόλεμο ως μείζον ζήτημα και κεντρικό σε μια στρατηγική αναζήτησης πλανητικής ισορροπίας και modus vivendi γύρω από ένα νέο πλανητικό status quo.
    • Πιο συγκεκριμένα ενώ έχουμε πολλά πλέον ισχυρά κράτη δεν είναι τόσο ισχυρά όσο οι ΗΠΑ σε συμβατικές δυνάμεις και πλανητική στρατιωτική και άλλως πως παρουσία ισχύουν τα εξής:
      • Για μια περίοδο ίσως και δεκαετιών άλλες δυνάμεις θα αισθάνονται μειονεκτικά και θα μπορούσαν να εξωθηθούν σε ανορθολογικές αποφάσεις, δηλαδή να φλερτάρουν με χρήση πυρηνικών όπλων στο πλαίσιο μιας απέλπιδας προσπάθειας να επιτύχουν μεγάλη και ανεπίστροφη ζημιά σε άλλη μεγάλη δύναμη που τις απειλεί.
      • Όσο η τεχνολογία θα προχωρεί τέτοιες αυτοκτονικές και ανορθολογικές στάσεις θα ενισχύονται.
      • Όποιος μελέτησε το πυρηνικό φαινόμενο γνωρίζει ότι ο μεγαλύτερος φόβος των πυρηνικών δυνάμεων είναι πως μια απευθείας μεταξύ τους συμβατική κρίση θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε πυρηνική και αυτοκαταστροφική για όλους.
        • Να θυμίσω ότι το 1972 μετά την υπογραφή των συμφωνιών SALT/ABM είχαμε και ένα μυστικό πρωτόκολλο μεταξύ Κίζινγκερ και Γκρομύκο για αυτοσυγκράτηση ούτως ώστε να μην οδηγηθούν σε απευθείας σύγκρουση.
        • Στην δε Ευρώπη δεν σκοτώθηκε ούτε ένας στρατιώτης εκτός αυτών που προσπαθούσαν να περάσουν το διαχωριστικό τείχος μεταξύ των δύο Γερμανιών.
        • Σε ένα πολυπολικό κόσμο οι εναλλαγές εξισορροπητικών συμμαχιών στις περιφέρειες αναμενόμενα θα βαθαίνουν τις περιφερειακές διενέξεις κάτι που σημαίνει ότι εάν και άλλες μεγάλες και πυρηνικές δυνάμεις επιχειρούν να επεκτείνουν την επιρροή τους και τα ερείσματά τους σε άλλες περιφέρειες οι εξισορροπήσεις θα είναι υψηλού ρίσκου.
          • Υπό ένα τέτοιο πρίσμα εάν ο πρόεδρος Τραμπ μετατοπίσει το κέντρο βάρος της στρατηγικής του από επέκταση σε αναζήτηση ισορροπίας από την μια πλευρά θα αναγκάζεται να κάνει στρατηγικές συνεννοήσεις και από την άλλη η αστάθεια στις περιφέρειες θα βαθαίνει και θα εντείνεται.

Καταληκτικά στέκομαι στην στρατηγική θεωρία και σε ζήτημα που ενέχει βαθύτατες πρακτικές συνέπειες και διατυπώνω δύο θέσεις..
Πρώτον, βρισκόμαστε σε μια παράδοξη  κατάσταση της οποίας η περιγραφή έγινε αριστουργηματικά από τον John Mearsheimer στο Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων όπου περιγράφει τον επιθετικό ρεαλισμό ως ένα ανελέητο ανταγωνισμό για ισχύ, πλούτο και επιβίωση και από την άλλη πλευρά η ισχυρότερη δύναμη αλλά και οι άλλες λόγω του κινδύνου πυρηνικού πολέμου ορθολογιστικά μιλώντας είναι υποχρεωμένες να οδηγηθούν στον αμυντικό ρεαλισμό του Kenneth Waltz ο οποίος υποστήριξε ότι το συμφέρον επιβίωσης επιβάλλει στις δυνάμεις να αναζητούν ισορροπία δυνάμεων και να εξισορροπούν όποιον επιχειρεί να διαταράξει το status quo.
Ο κόσμος αυτός δεν θα είναι ανθόσπαρτος και κυρίως θα η αντιπαράθεση για τις ανακατανομές ισχύος, τις εξισορροπήσεις και την αναζήτηση ισορροπίας θα διεξάγεται στις περιφέρειες.
Δεύτερον, όσον αφορά την περιφέρειά μας ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι το επίκεντρο των εξισορροπήσεων.
Πέραν των πλουτοπαραγωγικών πόρων και των γεωπολιτικών κριτηρίων υπάρχουν μερικά πράγματα που απαιτείται να συνεκτιμηθούν.
Κυρίως το γεγονός ότι οι επεμβάσεις, η κατεδάφιση κρατών και ο πολλαπλασιασμός παντελώς ανορθολογικών δρώντων όπως το ισλαμικό κράτος έκανε την περιφέρειά μας ένα Γόρδιο Δεσμό.
Αναφέρω μερικές μεταβλητές.

  • Η κατεδάφιση του κράτους σημαίνει ότι καταλύθηκε ο μόνος θεσμός ο οποίος ιστορικά επιτρέπει πολιτικό πολιτισμό και πολιτικό κα στρατηγικό ορθολογισμό.
  • Εκατομμύρια πλέον δεν διαθέτουν τον φορέα πολιτικού και στρατηγικού ορθολογισμού και αναμενόμενα διακινούνται πανταχόθεν.
    • Δεν υπεισέρχομαι στις αυτονόητες ανθρώπινες κακουχίες πλην τα προβλήματα που γέννησαν οι επεμβάσεις προκάλεσαν μια διάχυση του ανορθολογισμό που μπερδεύει τις στρατηγικές των κρατών.
      • Ως προς τούτο είναι ένα πράγμα η εργαλειακή χρησιμοποίηση μερικών τρομοκρατών από μια μεγάλη δύναμη στο πλαίσιο των αναμετρήσεων ισχύος και άλλο αυτοί οι τρομοκράτες να είναι εκατομμύρια και διακινούμενοι αστάθμητα και απρόβλεπτα ενίοτε μεταφέροντας το πρόβλημα στα αστικά κέντρα με τρομοκρατικές επιθέσεις.
    • Από την άλλη πλευρά, στον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων το δέλεαρ εργαλειακής χρήσης των ανεξέλεγκτων διεθνικών δρώντων είναι ακατανίκητο και το βλέπουμε κάθε μέρα στις ειδήσεις.
      • Δεν ξέρω αν άλλοι μπορούν αλλά εγώ αδυνατώ να διακρίνω ποιος είναι τρομοκράτης, με ποιον συμμαχεί, πως και γιατί εναλλάσσονται φιλίες και εργαλειακή χρήση τους και που αυτό οδηγεί.
    • Αυτά τα γεγονότα μπορεί κανείς να τα δει και υπό το πρίσμα των μετά-αποικιακών δομών που συχνά λόγω διαίρει και βασίλευε δεν χαρακτηρίζονταν από σταθερότητα.
      • Έτσι, οι επεμβάσεις και οι κατεδαφίσεις κρατών οδηγούν σε δραστικές ανακατανομές συνόρων και πληθυσμών που σε μια προγενέστερη εποχή θα ήταν αδιανόητες.
      • Σίγουρα οι μεγάλες δυνάμεις έχουν εναλλακτικά σενάρια για το πώς θα είναι μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα τα σύνορα και οι πληθυσμιακές συνθέσεις κρατών όπως η Συρία, η Λιβύη, το Ιράκ, η Τουρκία και οι Κούρδοι για τους οποίους το ζήτημα είναι πλέον όχι η ανεξαρτησία τους αλλά πόσα κουρδικά κράτη θα είναι και τι επιδιώκουν ως προς τούτο οι μεγάλες δυνάμεις.
    • Τέλος αλλά όχι το τελευταίο αλλάζουν και τα κριτήρια και παράγοντες που προσδιορίζουν την Μεσανατολική διένεξη μεταξύ Ισραήλ και των υπολοίπων.
      • Πριν μερικές δεκαετίες ήταν το Ισραήλ versus όλοι οι άλλοι
      • Τώρα οι Άραβες για μια σειρά λόγων που δεν είναι του παρόντος να αναλυθούν είναι διαιρεμένοι και πολλοί άτυποι σύμμαχοι του Ισραήλ
      • Το Ισραήλ, αντίθετα με την Τουρκία υιοθετούσε μια αμυντική στρατηγική χωρίς να δίνει την εικόνα επιθυμίας να γίνει περιφερειακός ηγεμόνας κάτι που οι μεγάλες δυνάμεις θα συνεκτιμούσαν δεόντως και αρνητικά.
      • Το Ισραήλ πάντως είναι πλέον το μόνο κράτος της περιφέρειάς του το οποίο πέτυχε μια εμπεδωμένη πλέον εθνική στρατηγική βασισμένη στο συμφέρον επιβίωσης και υποστηριζόμενη από επαρκή στρατιωτική ισχύ.
      • Το Ισραήλ αναπτύσσει επίσης μια εξεζητημένη διείσδυση στην περιφέρειά του γεγονός που του επιτρέπει να εναλλάσσει εξισορροπητικές συμμαχίες και συνεννοήσεις με κράτη της περιοχής και πελατειακές σχέσεις με τις μεγάλες δυνάμεις.

*Τα πιο πάνω ζητήματα αναλύονται εκτενέστερα στο υπό έκδοση βιβλίο του υπογράφοντος που θα κυκλοφορήσει σύντομαΓΕΡΜΑΝΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ή ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ. Το θολό στρατηγικό και πολιτικοοικονομικό πεδίο της Ευρώπης και του πλανήτη τον 21ο αιώνα (Εκδόσεις Ποιότητα)

Παρατίθενται τίτλοι και σύνδεσμοι μερικών συναφών παρεμβάσεων

ΜΕΓΆΛΗ ΒΡΕΤΑΝΊΑ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΑΡΧΙΤΈΚΤΟΝΑΣ –https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/permalink/976241982520411/
Π. Ήφαιστος, ΠΑΓΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ, ΟΙ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΕΣ, Η ΤΟΥΡΚΊΑ, Η ΚΎΠΡΟΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ http://wp.me/p3OqMa-1kA και https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/permalink/975922452552364/
Π. Ήφαιστος, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ και ΓΝΩΣΗ VERSUS ΓΝΩΜΗ, ΥΠΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ VERSUS ΑΝΕΥΘΥΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ VERSUS ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ http://wp.me/p3OlPy-1qR
Π. Ήφαιστος, ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ: Αναζητώντας νέους στρατηγικούς προσανατολισμούς; Η σημασία για την Ελλάδα http://wp.me/p3OqMa-1km
Π. Ήφαιστος, Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΡΑΜΠ, Η ΕΥΡΩΠΗ, ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΚΑΙ Η ΔΙΝΗ ΤΩΝ ΠΛΑΝΗΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΕΞΕΛΙΞΕΩΝ. Με αφορμή δηλώσεις του Τράμπ και σχόλια. http://wp.me/p3OqMa-1k1
John J. Mearsheimer, DONALD TRUMP SHOULD EMBRACE A REALIST FOREIGN POLICY. Ο κορυφαίος Αμερικανός διεθνολόγος προς Τράμπ: αυτοσυγκράτηση, αποφυγή υπερεξάπλωσης, ισορροπία δυνάμεων. http://wp.me/p3OlPy-1qq
ΠΡΌΕΔΡΟΣ DONALD TRUMP: Η ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΉ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΉ ΣΕ ΜΕΤΆΒΑΣΗ ΚΑΙ Η ΕΛΛΆΔΑ, http://wp.me/p3OlPy-1qZ
ΗΠΑ: ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΣΗΜΑΙΝΟΥΣΕΣ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ: «U.S. PUNISHES RUSSIA FOR ELECTION HACKING, EJECTING OPERATIVES» και η «διένεξη» Ομπάμα-Τραμπ http://wp.me/p3OlPy-1pL
 Jeffrey Goldberg για τον Henry Kissinger, την εκλογή Trump και τους προσανατολισμούς της στρατηγικής των ΗΠΑ. The legendary and controversial statesman criticizes the Obama Doctrine, talks about the main challenges for the next president, and explains how to avoid war with China. Εισαγωγικό σημείωμα Παναγιώτης Ήφαιστος. http://wp.me/p3OlPy-1ng
ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΠΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΑΦΕΤΗΡΙΑ. ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ, ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ή ΤΟ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ; http://wp.me/p3OqMa-1hn
ΗΠΑ: ΝΕΑ ΣΕΛΙΔΑ. ΤΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΊ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ; Η νίκη του πολίτη; Ποιες προϋποθέσεις των Αμερικανικών στρατηγικών επιλογών που έχουν ως άξονα την έννοια της ισορροπίας εντός του αναδυόμενου πολυπολικού διεθνούς συστήματος http://wp.me/p3OlPy-1m9
Π. Ήφαιστος, ΡΩΣΙΑ, ΤΟΥΡΚΙΑ, ΗΠΑ. ΡΕΥΣΤΑ, ΕΦΗΜΕΡΑ, ΠΑΓΙΑ ΚΑΙ ΜΟΝΙΜΟΤΕΡΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ http://wp.me/p3OlPy-1ug
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.grinfo@ifestosedu.gr
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21ος  αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos

2336 1700 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ
Start Typing
Privacy Preferences

When you visit our website, it may store information through your browser from specific services, usually in the form of cookies. Here you can change your Privacy preferences. It is worth noting that blocking some types of cookies may impact your experience on our website and the services we are able to offer.

For performance and security reasons we use Cloudflare
required
Our website uses cookies, mainly from 3rd party services. Define your Privacy Preferences and/or agree to our use of cookies.