Πριν από λίγες ημέρες ο Ντόναλντ Τραμπ ανακήρυξε την Ιερουσαλήμ πρωτεύουσα του Ισραηλινού κράτους. Είναι αυτή η απόφαση του Αμερικανού Προέδρου μια άλλη, από τις πολλές έως τώρα στη θητεία του, “αντισυμβατική προσέγγιση”;
Όποιος έχει επισκεφθεί το Ισραήλ, ή έχει φίλους Εβραίους ανά τον πλανήτη καταλαβαίνει από την πρώτη στιγμή ότι η Ιερουσαλήμ ανεξάρτητα από διπλωματικά κείμενα και de jure αναγνωρίσεις αποτελεί όχι απλώς την πρωτεύουσα αλλά το σημείο αναφοράς στην ψυχή και στο μυαλό του καθενός από τα “παιδιά του Aβραάμ”. “Με το καλό στην Ιερουσαλήμ” εύχονταν και εύχονται ακόμη οι Εβραίοι της Διασποράς σε στιγμές χαράς. Η Ιερουσαλήμ ως ιδανικό και όχι απλώς ως πόλη απετέλεσε το ηθικό στήριγμα των πληθυσμών αυτών για αιώνες απέναντι στους διαρκείς διωγμούς και στο Ολοκαύτωμα. Στην Ιερουσαλήμ βρίσκεται ακόμη και σήμερα τμήμα του Δεύτερου Ναού, το γνωστό Τείχος των Δακρύων, που είναι το ιερότερο σημείο της Εβραϊκής θρησκείας. Ο στόχος της επιστροφής διαπερνά την ύπαρξη των Εβραίων από την ολοσχερή καταστροφή της Ιερουσαλήμ από τον Τίτο Φλάβιο Βεσπασιανό μέχρι και το τέλος του Πολέμου των 6 ημερών, όταν ο Ισραηλινός στρατός εισέρχεται στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και θέτει οριστικό τέλος στην προσάρτησή της από την Ιορδανία το Δεκέμβριο του 1949. Έχει μια ένταση η συζήτηση γύρω από την Ιερουσαλήμ. Μια διαρκή λάμψη στα μάτια Εβραίων της διασποράς που ανάλογή της έτυχε να δω μόνο σε Έλληνες Μικρασιάτες και Πόντιους που μιλούσαν για τις χαμένες πατρίδες, ή Κύπριους που μιλούν για τα σκλαβωμένα χώματα και τις αυλές των παιδικών τους χρόνων στη Μόρφου, στην Κερύνεια, στην Καρπασία, στην Αμμόχωστο.
Αποτελεί η κίνηση των ΗΠΑ μια αντισυμβατική απόφαση; Ασφαλώς. Σίγουρα όμως δεν είναι μια ξαφνική απόφαση αφού ο Τραμπ την είχε ανακοινώσει προεκλογικά. Αποτελεί όμως μια ανορθολογική απόφαση; Προσωπικά θεωρώ πως όχι. Πιστεύω πως η απόφαση αυτή θα συμβάλει καταλυτικά στην οριστική επίλυση του Παλαιστινιακού Ζητήματος αφού δεν αφήνει ανοικτές εκκρεμότητες. Η διαιώνιση της εκκρεμούς ασάφειας το μόνο που μπορεί να προσφέρει στους Παλαιστινίους είναι η συνέχιση της επικράτησης πολιτικών δυνάμεων που επενδύουν στο χάος και στη σύγκρουση και δεν έχουν να καταθέσουν την παραμικρή πρόταση για την Παλαιστίνη της επόμενης ημέρας. Συμφωνώ πλήρως με την άποψη του Bret Stephens στους New York Times στις 8 Δεκεμβρίου που υποστηρίζει ότι η μοναδική λύση για την Παλαιστίνη του μέλλοντος είναι να αναπτύξει μια ανάλογη πολιτική με αυτή της Κόστα Ρίκα. Εγκαταλείποντας δηλαδή τη λογική της στρατικοποίησης και της εσχατολογίας και επενδύοντας στην ειρηνική συγκατοίκηση με το κράτος του Ισραήλ και στην οικονομική ανάπτυξη και την ουσιαστική δημοκρατική εμβάθυνση στα Παλαιστινιακά εδάφη. Η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του Ισραήλ από το σύνολο του δυτικού κόσμου και όχι μόνο από τις ΗΠΑ μπορεί να ωθήσει τις δημιουργικές δυνάμεις των Παλαιστινίων σε μια νέα αρχή για τη ζωή τους και το μέλλον των παιδιών τους, καταρρίπτοντας τους αλυτρωτικούς μύθους οριστικά.
Παράλληλα, το Ισραήλ είναι σε θέση να διασφαλίσει την ειρήνη και τάξη στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, την απρόσκοπτη λειτουργία του Τζαμιού του Αλ-Ακσά, του τρίτου ιερότερου τόπου λατρείας για Σουνίτες και Σιίτες, καθώς ασφαλώς και του Ναού της Αναστάσεως. Πιστεύω ότι η Παλαιστινιακή Αρχή, ιδιαιτέρως υπό το έλεγχο της Χαμάς, δεν θα είναι ούτε πρόθυμη να προσφέρει πρόσβαση στο Τείχος των Δακρύων ούτε ικανή να διατηρήσει την τάξη και το νόμο στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Τέλος, οι ΗΠΑ με την κίνησή τους αυτή δίνουν τη δυνατότητα στο κράτος του Ισραήλ να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους δικούς του ζηλωτές στο εσωτερικό του και την αταβιστική τους κοινωνικοπολιτική συμπεριφορά.
Δημιουργούνται ζητήματα για την ισορροπία ισχύος στη Μέση Ανατολή από αυτή την απόφαση των ΗΠΑ; Ασφαλώς! Από τη μια, δυναμώνουν τα επιχειρήματα αυτών που αντιτίθενται στην αργή και προσεκτική προσέγγιση μεταξύ Ισραήλ και Αραβικών κρατών. Από την άλλη, ενισχύονται οι ακραίες αυτές φωνές που μιλούν για έναν ισλαμικό άξονα εναντίον του Ισραήλ που ασφαλώς στοχοποιεί το σύνολο του δυτικού κόσμου και πιο συγκεκριμένα τις ΗΠΑ. Αξίζει όμως να γίνει η ακόλουθη παραδοχή. Ούτως ή άλλως οι ακραίοι ισλαμιστικοί κύκλοι θα έβρισκαν μια καλή αφορμή για να διασπείρουν το αντί-Ισραηλινό τους μένος και να επενδύσουν στις αντί-Αμερικανικές τους εμμονές. Δεν χρειαζόταν την Ιερουσαλήμ ως πρόφαση το Τζιχανστιστικό Ισλάμ για να εκφράσει το μίσος του απέναντι στο δυτικό κόσμο. Η Δύση όμως γίνεται σοφότερη μέσα από τον αχό που σηκώνει αυτή η απόφαση του Ντόναλτ Τράμπ. Παρακολουθεί, ασφαλώς όχι με έκπληξη, τον Ρ.Τ. Ερντογάν να καλεί τον μουσουλμανικό κόσμο να αναγνωρίσει την Ανατολική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα της Παλαιστινιακής οντότητας. Οι στενές σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και Χαμάς είναι προφανές ότι θα ενισχυθούν ακόμη περισσότερο στο αμέσως προσεχές διάστημα. Ακούει την Ιρανική ηγεσία για άλλη μια φορά να μιλά για το τέλος του κράτους του Ισραήλ με μια εσχατολογική εμμονή που δημιουργεί εξαιρετικά αρνητικούς συσχετισμούς με τις πλέον σκοτεινές στιγμές του 20ου αιώνα. Ταυτόχρονα όμως διαπιστώνει ποιοι είναι οι παράγοντες στο εσωτερικό του Αραβικού κόσμου που επιθυμούν ειλικρινώς την ισορροπία ισχύος στην περιοχή. Κι αυτό, θεωρώ, είναι ό,τι σημαντικότερο έχουμε ώστε να οικοδομήσουμε σχέσεις ανοικτής συνεργασίας με το ορθολογικό Ισλάμ στο άμεσο μέλλον για την καλύτερη αντιμετώπιση της 4ης γενιάς του Τζιχαντισμού που έρχεται.
Πολλά μπορεί κάποιος να προσάψει στον ΝτόναλντΤραμπ και είναι αλήθεια ότι οι ΗΠΑ, σημείο διαρκούς αναφοράς και προσανατολισμού για πολλούς από εμάς στη Γηραιά Ήπειρο δεν περνά τις καλύτερες ημέρες. Η απόφαση όμως του σημερινού Προέδρου να αναγνωρίσει την Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσα του κράτους του Ισραήλ δείχνει τόλμη αλλά και διορατικότητα. Σε αυτή τη ζωή πάντα έρχεται η ώρα των μεγάλων. Ναι και των Μεγάλων. Όχι. Δεν γνωρίζω αν ο σημερινός Πρόεδρος των ΗΠΑ έχει διαβάσει Καβάφη, αλλά τουλάχιστον δείχνει με τη στάση του ότι η συνηθισμένη διπλωματική τακτική του ενός βήματος εμπρός και δυο πίσω δεν τον αφορά. Και ίσως εξαιτίας αυτού επιτύχει πολλά περισσότερα ως προς την επίλυση του Παλαιστινιακό Ζητήματος από ό,τι οι προκάτοχοι του.
* Σπύρος Λίτσας, Ph.D – Αναπληρωτή Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
Πηγή: http://www.capital.gr/arthra/3261129/ierousalim-proteuousa-tou-kratous-tou-israil
