Κυκλοφορεί στα Ελληνικά από τις Εκδόσεις Ποιότητα το βιβλίο του Hans J. Morgenthau, Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ. Ο αγώνας για ισχύ και ειρήνη. Το βιβλίο θεωρείται κλασικό και αναλλοίωτης διαχρονικής αξίας. Επηρέασε σημαντικά την Αμερικανική πολιτική σκέψη και υπήρξε βασικός άξονας διαμόρφωσης της επιστημονικής μελέτης της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής.
Διατρέχοντας τον πρόλογο του Καθηγητή Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου, τα περιεχόμενα και τα δοκίμια σημαντικών διεθνολόγων στο τέλος οι οποίοι σχολιάζουν την ανάλυση του Morgenthau, γίνεται σαφές ότι ο μεγάλος Αμερικανός στοχαστής επιτυγχάνει μια ολιστική και κορυφαίων προδιαγραφών ανάλυση. Ο Morgenthau ανήκει στην Θουκυδίδεια παράδοση ανάλυσης των διεθνών σχέσεων και θεωρείται ένας από τους θεμελιωτές του πολιτικού ρεαλισμού ως το κυρίαρχο ρεύμα σκέψης για την διεθνή πολιτική. Όπως επίσης σημειώνεται στον πρόλογο του κ Αρβανιτόπουλου, «η μοναδικότητα του έργου του Μοργκεντάου, όπως και του έργου του Θουκυδίδη, βρίσκεται στην προσπάθεια κατανόησης του ανθρώπινου κόσμου και της φύσης του ανθρώπου που τον συγκροτεί».
Το επίτευγμα του Hans Morgenthau έγκειται στο γεγονός ότι επιτυγχάνει μια σχεδόν ολιστική ανάλυση. Με οξυδερκή και κατανοητό τρόπο συνδυάζει την ιστορία των διεθνών σχέσεων, την ανάλυση του ρόλου και της αποστολής του κράτους, τα ζητήματα των διεθνών θεσμών και του διεθνούς δικαίου, τα φιλοσοφικά ζητήματα που τίθενται λόγω διαίρεσης του πλανήτη σε διακριτά κυρίαρχα κράτη, την σημασία της κρατικής ισχύος και του εθνικού συμφέροντος, το φαινόμενο του πολέμου, το φαινόμενο του ιμπεριαλισμού σε ιστορικό και σύγχρονο πλαίσιο, το φαινόμενο του εθνικισμού, τον ρόλο των ιδεολογιών, το φαινόμενο της τρομοκρατίας, τον ρόλο των ηγεμονικών δυνάμεων, τον ρόλο της διπλωματίας στην σύγχρονη διεθνή πολιτική και πολλά άλλα ζητήματα που επηρεάζουν την εξωτερική πολιτική ισχυρών και λιγότερο ισχυρών κρατών.
Το βιβλίο του Hans J. Morgenthau, Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΕΘΝΩΝ. Ο αγώνας για ισχύ και ειρήνη προσφέρεται σε όσους ενδιαφέρονται να έχουν μια αξιόπιστη και κατανοητή ανάλυση για όλα σχεδον τα ζητήματα της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ του Καθηγητή Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου
Ο Χανς Μοργκεντάου είναι ο θεμελιωτής του κλάδου των διεθνών σχέσεων ως επιστημονικής πειθαρχίας. Τα μεγάλα ερωτήματα που αποτέλεσαν και αποτελούν τον πυρήνα του προβληματισμού του επιστημονικού κλάδου των διεθνών σχέσεων ασφαλώς και προϋπήρξαν της γένεσης του κλάδου. Δεν αποτέλεσαν, όμως, αντικείμενο συστηματικής μελέτης, εντασσόμενης στην πειθαρχία ενός επιστημονικού πεδίου. Η μελέτη των διεθνών φαινομένων και ζητημάτων, πριν την τυπική ανάδειξη του κλάδου των διεθνών σχέσεων ως επιστημονικού κλάδου, ήταν αποσπασματική και αποτελούσε το αντικείμενο ιστορικών και φιλοσόφων. Η γενεαλογία της μελέτης των διεθνοπολιτικών ζητημάτων ξεκινάει από ένα ιστορικό έργο, τον Πελοποννησιακό Πόλεμο του Θουκυδίδη. Έργο πολυσχιδές που αναλύει τα αίτια ενός τοπικού πολέμου ανάμεσα σε πόλεις-κράτη τόσο συστηματικά και πολυεπίπεδα που δίνει τη δυνατότητα αφαίρεσης και γενίκευσης, άντλησης δηλαδή γενικευμένων συμπερασμάτων για το κυρίαρχο πρόβλημα των διεθνών σχέσεων, το πρόβλημα του πολέμου. Επίσης, σημαντικό θεωρείται το έργο ενός συμβούλου του οίκου των Μεδίκων, ο Πρίγκιπας του Νικολό Μακιαβέλλι. Στην ίδια χορεία, ο Arthashastra του Kautilya, δασκάλου του αυτοκράτορα Chandragupta Maurya, αποτελεί μια αρχαία ινδική πραγματεία γραμμένη στη σανσκριτική για θέματα διακυβέρνησης, πολιτειακής οργάνωσης, στρατιωτικής στρατηγικής και οικονομικής πολιτικής. Αργότερα, στο Βυζάντιο το Στρατηγικόν του Κεκαυμένου μας δίδει μια πραγματεία για θέματα πολιτικής και στρατιωτικής στρατηγικής. Το έργο του γερμανού φιλοσόφου Immanuel Kant και κυρίως το Perpetual Peace θα αποτελέσει τον προάγγελο της θεωρίας της δημοκρατικής ειρήνης και της Λίγκας των Εθνών. Η έννοια, δηλαδή, ότι η διαρκής ειρήνη διασφαλίζεται μέσω της δημοκρατίας και της διεθνούς συνεργασίας. Επιπλέον, ψήγματα διεθνολογικής σκέψης συναντάμε στα έργα διαφόρων ειρηνιστών φιλοσόφων.
Στον σύγχρονο κόσμο, η μελέτη των διεθνών φαινομένων αποτελούσε αποκλειστικότητα των ιστορικών και των νομικών. Οι ιστορικοί, κατά τη Θουκυδίδεια προσέγγιση, κατέγραφαν τα διεθνή συμβάντα εστιάζοντας σε συγκεκριμένα φαινόμενα που στην καλύτερη περίπτωση μπορούσαν να οδηγήσουν σε γενικευμένα συμπεράσματα. Η νομική προσέγγιση επιζητούσε να θεραπεύσει τα δεινά του διεθνούς συστήματος διατυπώνοντας κανόνες δεοντολογικούς, δηλαδή κανόνες που έπρεπε να καθοδηγούν την οργάνωση και τη λειτουργία του διεθνούς συστήματος.
Οι νέες συνθήκες, όμως, που δημιουργούνται μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο γεννούν την ανάγκη μιας συστηματικής και εξειδικευμένης επιστημονικής μελέτης των διεθνών φαινομένων. Η ανάδειξη των ΗΠΑ σε πλανητική δύναμη με κυρίαρχο ρόλο στο διεθνές στερέωμα δημιουργεί την ανάγκη για ένα τεκμηριωμένο τρόπο ανάλυσης της εξωτερικής πολιτικής και, εν προκειμένω, της πλανητικής πολιτικής. Η ανάγκη αυτή θα καλυφθεί από τον συγκερασμό της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας με την έφεση στην έρευνα και των ευρωπαίων εμιγκρέδων πολιτικών επιστημόνων. Η ιδιαίτερη δομή του αμερικανικού ακαδημαϊκού χώρου θα διαμορφώσει και τις συνθήκες γένεσης και ανάπτυξης του κλάδου των διεθνών σχέσεων. Αρχικά, στα τμήματα πολιτικής επιστήμης και στη συνέχεια, με τη ραγδαία ανάπτυξη του γνωστικού αντικειμένου, σε ανεξάρτητα τμήματα διεθνών σχέσεων.
Ο Χανς Μοργκεντάου ανήκει στη γενιά των πολιτικών επιστημόνων της ηπειρωτικής Ευρώπης του μεσοπολέμου. Εβραίος της Γερμανίας καταφεύγει στον Νέο Κόσμο, μετά από μια άγονη περιπλάνηση σε Ισπανία και Ελβετία σε μια προσπάθεια να ξεφύγει από τη ναζιστική λαίλαπα. Στην Αμερική, μετά από μια σύντομη θητεία στο Πανεπιστήμιο του Κάνσας, βρίσκει μόνιμη πανεπιστημιακή στέγη στο πανεπιστήμιο του Σικάγο. Εκλέγεται, λίγες μέρες πριν την έκδοση ενός άλλου σημαντικού έργου του Επιστήμη και Πολιτική της Ισχύος. Σε μια αυτοβιογραφική του συνέντευξη θα δηλώσει τυχερός που η εκλογή του προηγήθηκε της έκδοσης του βιβλίου. Κι αυτό γιατί το πρώτο του βιβλίο είναι μια ανελέητη κριτική του θετικισμού και του συμπεριφορισμού που επικρατούσαν στην αμερικανική πολιτική επιστήμη.
Οι διεθνείς σχέσεις τότε, ακόμη και στην Αμερική, διδάσκονταν ως υποσύνολο του διεθνούς δικαίου. Για αυτό, άλλωστε, ο Μοργκεντάου δίδαξε δίκαιο, πριν διδάξει πολιτική επιστήμη. Το πρώτο σημαντικό άρθρο του «Positivism, Functionalism, and International Law» αφορούσε θέματα διεθνούς δικαίου και δημοσιεύτηκε στο American Journal of International Law. Η αντίληψη του Μοργκεντάου, όμως, για το διεθνές δίκαιο είναι ότι οι διεθνείς κανόνες αποτελούν το επιφαινόμενο που προκύπτει από και λειτουργεί στη βάση μιας ισορροπίας ισχύος.
Οι βιωματικές εμπειρίες του από την κατάχρηση εξουσίας και την ωμή βία της ναζιστικής Γερμανίας διαμόρφωσαν την αντίληψή του για την έννοια της ισχύος. Η αντίληψή του περί δικαίου και πολιτικής εστίαζε στην ανάγκη περιορισμού της αχαλίνωτης ισχύος στη διεθνή πολιτική και της κατάχρησης εξουσίας στην εσωτερική πολιτική. Έχοντας μια μάλλον απαισιόδοξη αντίληψη για την ανθρώπινη φύση και τη ροπή της προς το κακό, υιοθετούσε την ηθική του λιγότερο κακού που συναντάμε στον Αριστοτέλη και τον Επίκουρο. Η ηθική του λιγότερο κακού οδηγεί στην ανάπτυξη πολιτικών αρετών, όπως σωφροσύνη και μετριοπάθεια που καθιστούν δυνατή τη συνύπαρξη ηθικής και πολιτικής. Ο Μοργκεντάου ήταν άνθρωπος του μέτρου. Δεν διακατεχόταν από θαυμασμό ή λατρεία για την ισχύ. Αντίθετα, επιζητούσε τρόπους για να τη μετριάσει και να την περιορίσει. Κι αυτό μπορούσε να επιτευχθεί μόνο με τα θεσμικά αντίβαρα στην εσωτερική πολιτική και τον μηχανισμό της ισορροπίας της ισχύος στη διεθνή πολιτική.
Από την άλλη πλευρά, ο Μοργκεντάου υποστήριξε τη λελογισμένη χρήση της ισχύος, παρότι δεχόταν ότι η άσκηση της εξουσίας και η επιβολή της ισχύος ακόμη και για καλούς σκοπούς μπορεί να έχει και αρνητικές συνέπειες ή παράπλευρες απώλειες. Μαζί με τον Τζορτζ Κέναν και τον Ράινχολντ Νίμπουρ υποστήριξαν το δόγμα της ανάσχεσης ενάντια στη Σοβιετική Ένωση κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Η υποστήριξη της πολιτικής της ανάσχεσης, όμως, δεν ισοδυναμούσε με ανεπιφύλακτη υποστήριξη μιας παρεμβατικής αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Αυτό φάνηκε αργότερα με την κριτική που άσκησε κατά της αμερικανικής ανάμειξης στο Βιετνάμ, που εξελίχθηκε σε μια ευρύτερη κριτική κατά του άκρατου παρεμβατισμού ή της υπερεπέκτασης.
Ο Μοργκεντάου δεν υπήρξε σταυροφόρος ενάντια στον φιλελεύθερο ιδεαλισμό, όπως πολλοί πιστεύουν. Η κριτική του έφερε το βάρος μιας ηθικής ευθύνης. Δεν αντιστρατευόταν τους στόχους των ιδεαλιστών και της Κοινωνίας των Εθνών. Ασκούσε όμως ανελέητη κριτική, λόγω της ηθικής του υπευθυνότητας, στην κανονιστική αφέλεια που χαρακτήριζε την προσέγγισή τους. Ο Μοργκεντάου επεδίωξε να δαμάσει την αμερικανική αφελή αισιοδοξία για την ανθρώπινη φύση, την επιστήμη και τις μεταρρυθμίσεις. Αυτή η αισιοδοξία, διάχυτη στην αμερικανική γνώμη και την πολιτική ελίτ, εκφράστηκε στη διεθνή πολιτική από τον φιλελεύθερο ιδεαλισμό του Γούντροου Γουίλσον. Ότι, δηλαδή, οι δημοκρατίες, εκφράζοντας την κοινή γνώμη των πολιτών, θα μπορούσαν να αποφύγουν τον πόλεμο, καθώς αυτό αντιστρατευόταν το κοινό συμφέρον.
Το ανά χείρας βιβλίο δημοσιεύθηκε το 1948 και αποτέλεσε το magnum opus του. Αναδείχθηκε αμέσως σε κλασικό εγχειρίδιο των διεθνών σχέσεων, αποτελώντας σημείο αναφοράς για την ανάδειξη του κλάδου των διεθνών σχέσεων σε διακριτή επιστημονική πειθαρχία. Η πρώτη έκδοση εμπεριείχε, σε αδρές γραμμές, τον πυρήνα της θεωρίας του. Η δεύτερη έκδοση που παρουσιάστηκε το 1954 ήταν η πλήρης και αναλυτική παρουσίαση της θεωρίας του για την πολιτική και τη διεθνή πολιτική. Η δεύτερη, αυτή, έκδοση άρχιζε με τη προσθήκη ενός νέου κεφαλαίου με τίτλο, «η ρεαλιστική θεωρία της διεθνούς πολιτικής», που εισήγαγε τον όρο «ρεαλισμός» για να περιγράψει μια διακριτή σχολή σκέψης. Ο ρεαλισμός είχε τις ρίζες του στην ηθική ασάφεια και στην περίπλοκη φύση της ανθρώπινης ύπαρξης. Η ειδοποιός διαφορά του ρεαλισμού ήταν η κατανόηση της σκοτεινής πλευράς της ανθρώπινης ύπαρξης και η προσπάθεια του περιορισμού της μέσω μηχανισμών ισορροπίας ισχύος ή θεσμικών αντίβαρων. Η σύλληψη της διεθνούς πολιτικής στη βάση του εθνικού συμφέροντος που ορίζεται με βάση την ισχύ έδωσε στον Μοργκεντάου τη δυνατότητα να διατυπώσει την πρώτη συνολική, συστηματική και περιεκτική θεωρία των διεθνών σχέσεων.
Ο ρεαλισμός του Μοργκεντάου θεωρείται κλασικός, γιατί εξετάζει την πολιτική ως σύνθετη και υψηλής μορφής τέχνη. Οι θετικιστικές και μεθοδολογικά άρτιες μελέτες που ακολούθησαν, όπως αυτή του δομικού ρεαλισμού, προσπάθησαν να αναλύσουν τον κόσμο μηχανιστικά. Να προσεγγίσουν, δηλαδή, τα διεθνολογικά φαινόμενα μέσα σε συνθήκες εργαστηρίου. Καμία, όμως, δεν προσέγγισε την υψηλή τέχνη του Μοργκεντάου. Ο ρεαλισμός του Μοργκεντάου λέει στους δρώντες των διεθνών σχέσεων, πώς να σκεφτούν και ποιους παράγοντες να λάβουν υπόψη τους στην ανάλυση ή την απόφασή τους. Δεν δίνει συγκεκριμένα, έτοιμα συμπεράσματα στους πολιτικούς, ούτε ελέγξιμες υποθέσεις εργασίας στους μελετητές των διεθνών σχέσεων. Ο δομικός ρεαλισμός ή νεορεαλισμός του Γουαλτζ και άλλων θα διατηρήσει τις βασικές αρχές της θεωρίας του Μοργκεντάου για τη σημασία της ισχύος και του εθνικού συμφέροντος. Προσπαθώντας να προσδώσει επιστημονική αυστηρότητα στη θεωρία του ρεαλισμού, ο νεορεαλισμός παραλείπει μια σειρά από παράγοντες που ο κλασικός διαισθητικός ρεαλισμός του Μοργκεντάου θεωρούσε σημαντικούς: Τον ρόλο της ηθικής, τον ρόλο της πολιτικής ηγεσίας και την πολυπλοκότητα των στόχων που θέτουν τα κράτη.
Η μοναδικότητα του έργου του Μοργκεντάου, όπως και του έργου του Θουκυδίδη, βρίσκεται στην προσπάθεια κατανόησης του ανθρώπινου κόσμου και της φύσης του ανθρώπου που τον συγκροτεί. Ο Μοργκεντάου δεν αντλεί άμεσες αναφορές από το έργο του Θουκυδίδη, αλλά στην ουσία συνομιλεί με αυτό. Οι άμεσες αναφορές του, όπως έχουν επισημάνει οι Γκόφας (2016) και Τσακαλογιάννης (2011), είναι τα διανοητικά ρεύματα της Ευρώπης του μεσοπόλεμου. Το πρόταγμα του αντιδιαφωτισμού του Μεσοπόλεμου και οι προβληματισμοί της κριτικής σκέψης του Ινστιτούτου της Φραγκφούρτης. Είναι η περίοδος που κυριαρχεί η νιτσεϊκή «βούληση για ισχύ» και το raison d’ état με οδηγούς την ισχύ και το συμφέρον. Το σκοτεινό περιβάλλον των μεσοδιαστημάτων της ιστορίας. Όταν ο κόσμος επιστρέφει στην πρωτογενή εγελιανή σύγκρουση των αντιθέτων, τον χομπσιανό κόσμο όλων εναντίον όλων ή τη σύγκρουση του φίλου και του εχθρού που περιγράφει ο Καρλ Σμιτ. Για να ακολουθήσει κάθε φορά μια περίοδος ένοπλης ειρήνης. Που ανάλογα την ιστορική περίοδο, τους δρώντες και το κοινωνικό οικονομικό και τεχνολογικό περιβάλλον διαμορφώνει τα επιμέρους χαρακτηριστικά. Μόνο που αυτές οι θεσμοθετημένες περίοδοι δεν σηματοδοτούν το τέλος της ιστορίας, παρά μόνο μια βραχεία ή πιο μακρά περίοδο σταθερών κανόνων που εξαρτάται από τον καταμερισμό ισχύος και την πρόθεση των δρώντων να τους τηρήσει. Αυτή την τραγωδία ενός άναρχου διεθνούς συστήματος, όπου τα κράτη δρουν με γνώμονα το εθνικό συμφέρον στη βάση της ισχύος, συνέλαβε και ανέλυσε με ενάργεια ο Μοργκεντάου. Για αυτό τον λόγο, το έργο του θεωρείται τομή στην ανάλυση των διεθνών φαινομένων και στην ανάπτυξη της θεωρίας των διεθνών σχέσεων.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος για την ελληνική έκδοση του Κωνσταντίνου Αρβανιτόπουλου
Πρόλογος
Εισαγωγή, Η διαχρονική αξία του Η πολιτική μεταξύ των εθνών
ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ
ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΞΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
ΜΙΑ ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Έξι αρχές του πολιτικού ρεαλισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Κατανοώντας τη διεθνή πολιτική
Διαφορετικές προσεγγίσεις
Περιορισμοί στην κατανόηση
Κατανοώντας το πρόβλημα της διεθνούς ειρήνης
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΩΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΙΣΧΥΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ
Τι είναι η πολιτική ισχύς;
Το μέσο για την επιδίωξη των σκοπών του έθνους
Η φύση της πολιτικής ισχύος: τέσσερεις διακρίσεις
Η υποτίμηση της αξίας της πολιτικής ισχύος
Οι δύο ρίζες της υποτίμησης της αξίας της πολιτικής ισχύος
Η φιλοσοφία του δεκάτου ενάτου αιώνα
Η αμερικανική εμπειρία
Η επιστήμη της ειρήνης: σύγχρονος ουτοπισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΙΣΧΥ: Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ STATUS QUO
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΙΣΧΥ: ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΜΟΣ
Τι δεν είναι ιμπεριαλισμός
Οι οικονομικές θεωρίες του ιμπεριαλισμού
Η μαρξιστική θεωρία, η φιλελεύθερη θεωρία και η «διαβολική» θεωρία του ιμπεριαλισμού
Κριτική αυτών των θεωριών
Διάφοροι τύποι ιμπεριαλισμού
Τρία κίνητρα για ιμπεριαλισμό
Νικηφόρος πόλεμος
Χαμένος πόλεμος
Αδυναμία
Τρεις σκοποί του ιμπεριαλισμού
Παγκόσμια αυτοκρατορία
Ηπειρωτική αυτοκρατορία
Τοπική υπεροχή
Τρεις μέθοδοι του ιμπεριαλισμού
Στρατιωτικός ιμπεριαλισμός
Οικονομικός ιμπεριαλισμός
Πολιτιστικός ιμπεριαλισμός
Πως ανιχνεύεται και πως αντιμετωπίζεται μια ιμπεριαλιστική πολιτική
Το πρόβλημα της πολιτικής: ανάσχεση, κατευνασμός, φόβος
Το πρόβλημα της ανίχνευσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Ο ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΙΣΧΥ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΟΗΤΡΟΥ
Διπλωματική εθιμοτυπία
Επίδειξη στρατιωτικής δύναμης
Δύο στόχοι της πολιτικής γοήτρου
Τρεις αλλοιώσεις της πολιτικής γοήτρου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
ΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Η φύση των πολιτικών ιδεολογιών
Τυπικές ιδεολογίες εξωτερικής πολιτικής
Ιδεολογίες του status quo
Ιδεολογίες ιμπεριαλισμού
Αμφίσημες ιδεολογίες
Το πρόβλημα της αναγνώρισης
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ
ΕΘΝΙΚΗ ΙΣΧΥΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Η ΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Τι είναι εθνική ισχύς;
Ρίζες του σύγχρονου εθνικισμού
Υποχώρηση από τον εθνικισμό: φαινομενική και αληθινή
Προσωπική ανασφάλεια και κοινωνική αποσύνθεση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Γεωγραφία
Φυσικοί πόροι
Τροφή
Πρώτες ύλες
Η δύναμη του πετρελαίου
Βιομηχανική δυνατότητα
Στρατιωτική ετοιμότητα
Τεχνολογία
Ηγεσία
Ποσότητα και ποιότητα ενόπλων δυνάμεων
Πληθυσμός
Κατανομή
Τάσεις
Εθνικός χαρακτήρας
Η ύπαρξή του
Ο ρωσικός εθνικός χαρακτήρας
Εθνικός χαρακτήρας και εθνική ισχύς
Εθνικό φρόνημα
Η αστάθειά του
Η ποιότητα της κοινωνίας και της διακυβέρνησης ως καθοριστικοί παράγοντες
Η ποιότητα της διπλωματίας
Η ποιότητα της κυβέρνησης
Το πρόβλημα της ισορροπίας ανάμεσα στους πόρους και την πολιτική
Το πρόβλημα της ισορροπίας ανάμεσα στους πόρους
Το πρόβλημα της λαϊκής υποστήριξης
Εσωτερική κυβέρνηση και εξωτερική πολιτική
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Το έργο της αξιολόγησης
Τυπικά λάθη αξιολόγησης
Η πολιτική μεταξύ των εθνών
Ο απόλυτος χαρακτήρας της ισχύος
Ο μόνιμος χαρακτήρας της ισχύος
Η πλάνη του μοναδικού παράγοντα
Γεωπολιτική
Εθνικισμός
Μιλιταρισμός
ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Η ισορροπία ισχύος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Η ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΙΣΧΥΟΣ
Κοινωνικό ισοζύγιο
Η ισορροπία ισχύος ως καθολική έννοια
Η ισορροπία ισχύος στην εσωτερική πολιτική
Δύο βασικά πρότυπα ισορροπίας ισχύος
Το πρότυπο της άμεσης αντίθεσης
Το πρότυπο του ανταγωνισμού
Η Κορέα και η ισορροπία ισχύος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ
Διαίρει και βασίλευε
Ανταλλάγματα
Εξοπλισμοί
Συμμαχίες
Ο γενικός χαρακτήρας των συμμαχιών
Συμμαχίες ενάντια στην παγκόσμια κυριαρχία
Συμμαχίες έναντι αντίπαλων συμμαχιών
Ο «ρυθμιστής» της ισορροπίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Η ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ
Κυρίαρχα και εξαρτημένα συστήματα
Δομικές αλλαγές στην ισορροπία ισχύος
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΙΣΧΥΟΣ
Η αβεβαιότητα της ισορροπίας ισχύος
Η ανυπαρξία της ισορροπίας ισχύος
Η ισορροπία ισχύος ως ιδεολογία
Η ανεπάρκεια της ισορροπίας ισχύος
Η περιοριστική επίδραση μιας ηθικής συναίνεσης
Ηθική συναίνεση του σύγχρονου συστήματος κρατών
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Διεθνής ηθική και παγκόσμια κοινή γνώμη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
ΗΘΙΚΗ, ΗΘΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟ ΩΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΙΣΧΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΘΙΚΗ
Η προστασία της ανθρώπινης ζωής
Προστασία της ανθρώπινης ζωής σε καιρό ειρήνης
Προστασία της ανθρώπινης ζωής σε καιρό πολέμου
Ηθική καταδίκη του πολέμου
Διεθνής ηθική και ολοκληρωτικός πόλεμος
Παγκόσμια ηθική εναντίον εθνικιστικού οικουμενισμού
Η προσωπική ηθική της αριστοκρατικής διεθνούς
Διάλυση της διεθνούς ηθικής
Διάλυση της διεθνούς κοινωνίας
Νίκη του εθνικισμού επί του διεθνισμού
Η μεταμόρφωση του εθνικισμού
Ανθρώπινα δικαιώματα και διεθνής ηθική
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ
Ψυχολογική ενότητα του κόσμου
Ασάφεια της τεχνολογικής ενοποίησης
Το εμπόδιο του εθνικισμού
ΜΕΡΟΣ ΕΚΤΟ
ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΙΣΧΥΟΣ
Διεθνές δίκαιο
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18
ΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ
Η γενική φύση του διεθνούς δικαίου
Η νομοθετική λειτουργία του διεθνούς δικαίου
Ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας του
Ερμηνεία και δεσμευτική ισχύς
Η δικαστική λειτουργία του διεθνούς δικαίου
Υποχρεωτική δικαιοδοσία
Η προαιρετική ρήτρα
Διεθνή δικαστήρια
Η επίδραση των δικαστικών αποφάσεων
Η επιβολή του διεθνούς δικαίου
Ο αποκεντρωμένος χαρακτήρας της
Συνθήκες εγγυήσεων
Συλλογική ασφάλεια
Το Άρθρο 16 του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών
Το Κεφάλαιο VII του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών
Το Δικαίωμα Αρνησικυρίας (Βέτο)
Το Ψήφισμα «Ενωμένοι για την Ειρήνη»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19
ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ
Η γενική φύση της κυριαρχίας
Συνώνυμα της κυριαρχίας: ανεξαρτησία, ισότητα, ομοφωνία
Τι δεν είναι η κυριαρχία
Πως χάνεται η κυριαρχία
Η πλειοψηφική ψήφος στους διεθνείς οργανισμούς
Μπορεί να διαιρεθεί η κυριαρχία;
ΜΕΡΟΣ ΕΒΔΟΜΟ
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΟΣΜΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20
Η ΝΕΑ ΗΘΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ
Εθνικισμός, παλιός και νέος
Ο αγώνας για την κατάκτηση του μυαλού των ανθρώπων
Οι τρεις αρχές της προπαγάνδας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21
Η ΝΕΑ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΙΣΧΥΟΣ
Η ακαμψία της νέας ισορροπίας ισχύος
Η αριθμητική μείωση των μεγάλων δυνάμεων
Η διπολικότητα της ισχύος
Η τάση προς ένα σύστημα δύο μπλοκ
Η εξαφάνιση του εξισορροπητή
Το πρόβλημα της «τρίτης δύναμης»
Η εξαφάνιση της αποικιακής μεθορίου
Η αποικιακή επανάσταση
Η παρακμή της Δύσης
Οι δυνατότητες του διπολικού συστήματος
Η πιθανότητα της διάλυσης του διπολικού συστήματος
Συνέχιση του Ψυχρού Πολέμου
Η νέα διπλωματία των ελιγμών
Ύφεση και ειρηνική συνύπαρξη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22
ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Πόλεμος μεταξύ ολόκληρων πληθυσμών
Πόλεμος από ολόκληρους πληθυσμούς
Πόλεμος εναντίον ολόκληρων πληθυσμών
Η μηχανοποίηση του πολέμου
Η μηχανοποίηση των όπλων
Η μηχανοποίηση των μεταφορών και των επικοινωνιών
Πόλεμος για ολοκληρωτικούς σκοπούς
Ολοκληρωτική μηχανοποίηση, ολοκληρωτικός πόλεμος και ολοκληρωτική κυριαρχία
ΜΕΡΟΣ ΟΓΔΟΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
Ειρήνη μέσω περιορισμών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23
ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ
Το πρόβλημα της ειρήνης στην εποχή μας
Η ιστορία του αφοπλισμού
Οι αποτυχίες
Οι επιτυχίες
Τέσσερα προβλήματα του αφοπλισμού
Η αναλογία
Η συμφωνία Rush-Bagot, η συνθήκη της Ουάσιγκτον και η αγγλογερμανική ναυτική συμφωνία
Η παγκόσμια συνδιάσκεψη για τον αφοπλισμό
Διαπραγματεύσεις για αφοπλισμό μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο
Πρότυπα κατανομής
Αφοπλισμός σημαίνει μείωση εξοπλισμών;
Αφοπλισμός σημαίνει ειρήνη;
Ο έλεγχος εξοπλισμών στην πυρηνική εποχή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Συλλογική ασφάλεια
Ο ιταλο-αιθιοπικός πόλεμος
Ο πόλεμος της Κορέας
Μια διεθνής αστυνομική δύναμη
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25
ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ
Η φύση της δικαστικής λειτουργίας
Η φύση των διεθνών συγκρούσεων: εντάσεις και διαφορές
Καθαρές διαφορές
Διαφορές με υπόσταση έντασης
Διαφορές που αντιπροσωπεύουν μια ένταση
Περιορισμοί της δικαστικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26
ΕΙΡΗΝΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Η ειρηνική αλλαγή εντός του κράτους
Η ειρηνική αλλαγή στις διεθνείς υποθέσεις
Το Άρθρο 19 του Συμφώνου της Κοινωνίας των Εθνών
Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27
ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Η ιερά συμμαχία
Ιστορία
Διακυβέρνηση από τις μεγάλες δυνάμεις
Η διττή ερμηνεία του status quo
Ειρήνη, τάξη και το εθνικό συμφέρον
Η ευρωπαϊκή συμφωνία
Η Κοινωνία των Εθνών
Οργάνωση
Η διττή ερμηνεία του status quo: Γαλλία εναντίον Μεγάλης Βρετανίας
Τρεις αδυναμίες της Κοινωνίας των Εθνών
Συνταγματική αδυναμία
Δομική αδυναμία
Πολιτική αδυναμία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28
ΔΙΕΘΝΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ: ΤΑ ΗΝΩΜΕΝΑ ΕΘΝΗ
Τα Ηνωμένα Έθνη σύμφωνα με τον Χάρτη
Διακυβέρνηση από τις υπερδυνάμεις
Απροσδιόριστες αρχές δικαιοσύνης
Τα Ηνωμένα Έθνη – Πολιτική πραγματικότητα
Η άνοδος και η παρακμή της Γενικής Συνέλευσης
Νέες διαδικασίες
Τα Ηνωμένα Έθνη και το πρόβλημα της ειρήνης
ΜΕΡΟΣ ΕΝΑΤΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
Ειρήνη μέσω μεταλλαγής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29
ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΚΡΑΤΟΣ
Οι συνθήκες της εσωτερικής ειρήνης
Πίστη που διαπερνά κάθε κομμάτι της κοινωνίας
Προσδοκία για δικαιοσύνη
Συντριπτική ισχύς
Ο ρόλος του κράτους
Το πρόβλημα του παγκόσμιου κράτους
Δύο σχολές σκέψης
Η τριπλή δοκιμασία της λαϊκής υποστήριξης
Δύο λανθασμένες λύσεις
Η κατάκτηση του κόσμου
Τα παραδείγματα της Ελβετίας και των Ηνωμένων Πολιτειών
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
Η πολιτιστική προσέγγιση: UNESCO
Πολιτιστική ανάπτυξη και ειρήνη
Πολιτιστική ενότητα και ειρήνη
Διεθνής κατανόηση και ειρήνη
Η λειτουργική προσέγγιση
Οι ειδικευμένοι οργανισμοί των Ηνωμένων Εθνών
Ο οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ)
Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες
Οργανισμοί για οικονομική και τεχνική βοήθεια
ΜΕΡΟΣ ΔΕΚΑΤΟ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ
Ειρήνη μέσω συμβιβασμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
Τα τέσσερα καθήκοντα της διπλωματίας
Τα εργαλεία της διπλωματίας
Συμβολική εκπροσώπηση
Νομική εκπροσώπηση
Πολιτική εκπροσώπηση
Η παρακμή της διπλωματίας
Η ανάπτυξη των επικοινωνιών
Η απαξίωση της διπλωματίας
Διπλωματία μέσω κοινοβουλευτικών διαδικασιών
Οι υπερδυνάμεις: νεοεισερχόμενοι στη διπλωματία
Η φύση της σύγχρονης διεθνούς πολιτικής
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑΣ
Πώς μπορεί να αναβιώσει η διπλωματία;
Το ελάττωμα της δημοσιότητας
Το ελάττωμα της πλειοψηφικής απόφασης
Το ελάττωμα της κατάτμησης
Όσα υπόσχεται η διπλωματία: οι εννέα κανόνες της
Τέσσερεις θεμελιώδεις κανόνες
Πέντε αναγκαίες προϋποθέσεις για συμβιβασμό
Συμπεράσματα
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΡΕΑΛΙΣΜΟ ΓΙΑ ΤΟΝ 21ο ΑΙΩΝΑ
Η ψευδής υπόσχεση των διεθνών θεσμών του John J. Mearsheimer
Ρεαλιστικός κονστρουκτιβισμός του J. Samuel Barkin
Αγγλική σχολή εναντίον αμερικανικού ρεαλισμού: πνευματική συνάντηση ή διχασμός από μια κοινή γλώσσα; του Richard Little
Morgenthau: Η πολιτική ως αγώνας για ισχύ του Ashley Tellis
Μια αναδρομή στο Ιράκ του ναυάρχου William J. Crowe, Jr.
Νέες αφετηρίες στις φιλοσοφίες της διεθνούς πολιτικής του στρατηγού Brent Scowcroft
Κέρδισαν οι Ηνωμένες Πολιτείες τον Ψυχρό Πόλεμο; του πρέσβη David D. Newsom
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β
ΧΑΡΤΗΣ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΕΘΝΩΝ
Βιβλιογραφία
Ιστορικό γλωσσάριο Ευρετήριο επιστημονικών όρων και εννοιών, ελληνικών και αγγλικών ονομάτων