Η Ευρώπη του 21ου αιώνα αποτελεί ένα θεσμικό επίτευγμα της διακρατικής συνεργασίας και της προσπάθειας ολοκλήρωσης μεταξύ κυρίαρχων κρατών. Θεμελιώθηκε στα πλαίσια μιας συναντίληψης περί κοινών συμφερόντων και υλοποιήθηκε μέσα από τη δημιουργία κοινών θεσμών. Ταυτόχρονα συνιστά έναν γρίφο όσον αφορά την ικανότητα της ΕΕ να αποτελέσει έναν ουσιαστικό πολιτικό δρώντα με παρεμβατική και κανονιστική δράση και ικανότητα προβολής ισχύος σε πεδία εκτός αυτού της οικονομίας. Η ΕΕ οικοδομήθηκε μέσα από διαδοχικά στάδια που αντανακλούσαν τις εκάστοτε προτεραιότητες των ευρωπαϊκών πολιτικών ελίτ και τις συνθήκες σε επίπεδο ευρωπαϊκού συστήματος κυρίαρχων κρατών, αλλά και διεθνούς συστήματος. Σήμερα η Ευρώπη αποτελεί μια δύναμη ειρήνης, ωστόσο αυτό δεν υπερκαλύπτει τις αδυναμίες και ανεπάρκειές της στο πολιτικό πεδίο, την ανάγκη δράσης της ως εξισορροπητικού παράγοντα στο μεταδιπολικό διεθνές σύστημα, αλλά και την αναγκαιότητα να λειτουργήσει ως ένα διαπολιτισμικό και διαθρησκευτικό μέσο που θα ενισχύσει την ειρήνη και την ασφάλεια σε διεθνές επίπεδο, απαντώντας ταυτόχρονα στις προκλήσεις της παγκοσμιοποίησης.
Μέρος Πρώτο. Η Ευρώπη του Διπολισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ευρώπη και διπολική αντιπαράθεση
- Τα αίτια του Ψυχρού πολέμου: τρεις ερμηνείες
- Τα πυρηνικά όπλα και ο Ψυχρός πόλεμος
- Ψυχρός πόλεμος και στρατηγικές μελέτες
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Μοντέλα διευρωπαϊκής συνεργασίας
- Η διευρωπαϊκή συνεργασία μετά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
- Λειτουργισμός και ευρωπαϊκά δρώμενα
- Νεολειτουργισμός και διευρωπαϊκή συνεργασία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Η προσπάθεια διευρωπαϊκής συνεργασίας κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου
- Η ιδέα της ευρωπαϊκής ενότητας
- Οι σχέσεις Ανατολής-Δύσης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Από τη σύγκρουση στην περιφερειακή συνεργασία
- Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ)
- Το Σχέδιο Πλεβέν, η Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα και η Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία
- Η διάσκεψη της Μεσίνα (The Messina conference – 1955)
- Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες
- Το πρώτο στάδιο διευρωπαϊκής συνεργασίας, μια συνολική αποτίμηση
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Παράμετροι προσδιορισμού της ευρωπαϊκής ασφάλειας
- Το NATO και ο γαλλο-γερμανικός άξονας
- Το ζήτημα της Γερμανίας και η ένταξή της στις ευρω-ατλαντικές δομές
- Ευρωπαϊκή ασφάλεια και ΗΠΑ
- Ηνωμένο Βασίλειο, προτεραιότητες και εθνικές ιδιαιτερότητες
- Η αμερικανική πολιτική έναντι της Ευρώπης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
- Η γαλλική εξωτερική πολιτική μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
- Ο Ντε Γκολ
- Γκολισμός, ευρωπαϊσμός, ατλαντισμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Η πολιτική της Σοβιετικής Ένωσης
- Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης
- Προβλήματα στις ρωσο-αμερικανικές σχέσεις
- Το τρίγωνο ασφαλείας ΕΕ-ΗΠΑ-Ρωσίας
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Η λογική της μη σύγκρουσης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου στον ευρωπαϊκό χώρο: Μια θεωρητική προσέγγιση
Επιμύθιο
Μέρος Δεύτερο. Η Ευρώπη μετά το τέλος του διπολισμού
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Η κεντρική Ευρώπη στη σκιά του Ψυχρού πολέμου
- Η διεύρυνση του Nato
- Ατλαντισμός και ευρωπαϊσμός
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Ευρω-ατλαντικές σχέσεις
- Η Ατλαντική συμμαχία και η νέα τάξη πραγμάτων
- Η Ευρώπη ως νομιμοποιητικός παράγοντας της διεθνούς δράσης των ΗΠΑ
- Γεωπολιτικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και της Ευρώπης
- Ευρώπη και διεθνές σύστημα μετά το τέλος του διπολισμού
- Γεωπολιτικά δεδομένα της νέας χιλιετίας
- Το ευρωπαϊκό έλλειμμα στρατηγικής
- Η ευρωπαϊκή αντίληψη για την αμερικανική εξωτερική πολιτική μετά την 11η Σεπτεμβρίου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Ευρω-ατλαντικές σχέσεις, μια εύθραυστη συμμαχία: Η Ατλαντική συμμαχία από τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο
- Ανάμεικτα μηνύματα
- Το ζήτημα του Ιράκ και η συμμαχία των Απρόθυμων
- Η γέννηση της Ατλαντικής Ιδέας
- Ο Ψυχρός πόλεμος και η Ατλαντική συμμαχία
- Η νέα τάξη πραγμάτων και το νέο ΝΑΤΟ
- Η Ατλαντική συμμαχία τον 21ο αιώνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Η εξωτερική πολιτική της Γερμανίας
- Εισαγωγή
- Η εξωτερική πολιτική της Γερμανίας στην ψυχροπολεμική περίοδο
- Η ένταξη στη Δύση
- Διαχρονικές αρχές και άξονες της γερμανικής εξωτερική πολιτικής
- Η επένδυση στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
- Οι ευρω-ατλαντικές σχέσεις
- Η εξωτερική πολιτική μετά την ενοποίηση
- Νέα πορεία με την ανάληψη ευθυνών
- Το ενδιαφέρον της Γερμανίας για τα Βαλκάνια
- Η στάση της Γερμανίας στον πόλεμο του Ιράκ
- Οι πολιτικές σχέσεις με τις ΗΠΑ
- Οι πολιτικές σχέσεις με τη Ρωσία
- Ο εξισορροπητικός ρόλος της Μέρκελ
- Τι υπερέχει; Η εθνική ή η ευρωπαϊκή πολιτική;
- Οι ελληνο-γερμανικές σχέσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνής πολιτική
- Ευρωπαϊκή Ένωση και πολιτική ολοκλήρωση
- Κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας
- Η Ευρωπαϊκή Ένωση ως διεθνής δρών
- Η διεθνής ταυτότητα της ΕΕ και οι ταυτότητες στην ΕΕ
- Θεσμική μεταρρύθμιση της ΕΕ και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
- Εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ, ασφάλεια και ΚΕΠΠΑ
- Προκλήσεις για την ευρωπαϊκή ασφάλεια στον 21ο αιώνα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. Προσδιοριστικοί παράγοντες χάραξης μίας ΚΕΠΠΑ και Άμυνας
- Η ΔΕΕ ως μέσο υλοποίησης κοινών πολιτικών στο πεδίο εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας
- Ο ατλαντικός παράγοντας
- Ευρω-ατλαντικές σχέσεις και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
- Ευρω-ατλαντικά πεδία σύγκρουσης, μια συνολική αποτίμηση
- Πολιτική φιλοσοφία
- Στρατιωτική ισχύς
- Πολιτική στρατηγική
- Η ευρωπαϊκή και αμερικανική προσέγγιση έναντι του ΟΗΕ
- Επίλογος: Τα οφέλη από τη διαδικασία ολοκλήρωσης
Ο Γεώργιος Βοσκόπουλος είναι Διδάκτωρ Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Exeter (UK). Είναι Αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και διδάσκει μαθήματα με αντικείμενο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, την Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Άμυνας της ΕΕ καθώς και την ελληνική εξωτερική πολιτική.
Έργα του ιδίου: «Transatlantic Relations and Eurasia: Conceptualizing World Order Through Alliance Theory» στο The EU, the US and Russia as a Security Triangle, Αθήνα, 2011 (επιμ. Γ. Βοσκόπουλος, Η. Κουσκουβέλης)· Η οικοδόμηση της Ευρώπης, Αθήνα, 2010· Ευρωπαϊκή Ένωση, θεσμοί, πολιτικές, προκλήσεις, προβληματισμοί, Θεσσαλονίκη, 2009· Transatlantic Relations and European Integration, Realities and Dilemmas, Hyderabad, 2007· Ελληνική εξωτερική πολιτική από τον 20ό στον 21ο αιώνα, Αθήνα, 2005· επιμ. Γ. Βοσκόπουλος, James Mitchell στο American Government and Politics in Focus, τόμ. 2, New York, 2005.
