Σπυρόπουλος Μ. Γεώργιος, Διεθνείς σχέσεις. Ρεαλιστική προσέγγιση. Θεωρία και πράξη

Το βιβλίο αυτό, που έρχεται να συμπληρώσει την υφιστάμενη βιβλιογραφία, παρουσιάζει στην πρώτη του έκδοση με πληρότητα και αντικειμενικότητα βασικές θεματικές των Διεθνών Σχέσεων. Το εστιακό του σημείο επικεντρώνεται γύρω από τέσσερις άξονες ανάλυσης: τη ρεαλιστική θεώρηση, τη σχέση ισχύος, τη διεθνή συνεργασία και τη συμπεριφορά των κρατών σε σχέση με την ίδια τους την ασφάλεια. Η προσέγγιση των εν λόγω εννοιών γίνεται υπό τη διττή προσπάθεια συγκερασμού της θεωρίας και της πράξης.

Ευχαριστίες

Εισαγωγή
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Η ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

• 1.Α Ο κλασικός ρεαλισμός
  • 1.Α.α. Τα βασικά αξιώματα
  • 1.Α.β. Η «ισορροπία δυνάμεων » σύμφωνα με τον Hans Morgenthau
  • 1.Α.γ. Τα «διφορούμενα» της κυριαρχίας σύμφωνα με τον Raymond Aron
• 1.Β. Νεορεαλισμός
  • 1.Β.α. Τα αίτια εμφάνισής του
  • 1.Β.β. Ο Kenneth Waltz και ο νεορεαλισμός
  • 1.Β.γ. Ο δομικός ρεαλισμός
• 1.Γ. Ο φιλελεύθερος ρεαλισμός
  • 1.Γ.α. Γενική παρουσίαση
  • 1.Γ.β. Η θεωρία των «καθεστώτων»
  • 1.Γ.γ. Η άναρχη κοινωνία του Hedley Bull
• 1.Δ Ο νεοκλασικός ρεαλισμός
  • 1.Δ.α. Το γενικότερο πλαίσιο
  • 1.Δ.β. Η ασφάλεια ως κεντρικό σημείο αναφοράς
  • 1.Δ.γ. Αμυντικός ρεαλισμός εναντίον επιθετικού ρεαλισμού
    • 1.Δ.γ.1. Κοινές καταβολές
    • 1.Δ.γ.2. Ο αμυντικός ρεαλισμός
    • 1.Δ.γ.3. Ο επιθετικός ρεαλισμός
• 1.Ε. Ο ηγεμονικός ρεαλισμός
  • 1.Ε.α. Το περιβάλλον
  • 1.Ε.β. Η πολιτική οικονομία των διεθνών σχέσεων του Robert Gilpin
  • 1.Ε.γ. Η «ήπια ισχύς» του Joseph Nye

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Η ΣΧΕΣΗ ΙΣΧΥΟΣ Ή Ο ΕΛΕΓΧΟΣ

• 2.Α. Η «ρεαλιστική» θεωρία της ισχύος
  • 2.Α.α. Η έννοια της ισχύος
  • 2.Α.β. Οι τρεις τύποι άσκησης ισχύος
  • 2.Α.γ. Το βασικό πρότυπο ισχύος: Η πίεση επί του εθνικού συμφέροντος
  • 2.Α.δ. Ακραίες περιπτώσεις της σχέσης ισχύος
    • 2.Α.δ.1. Γενικά
    • 2.Α.δ.2. Η συμμετοχή και η επέμβαση
    • 2.Α.δ.3. Το τετελεσμένο γεγονός
  • 2.Α.ε. Η απειλή ρήξης στις φιλικές σχέσεις ισχύος
    • 2.Α.ε.1. Μορφές πιέσεων
    • 2.Α.ε.2. Η «αναμονή» ή η «ηθική πίεση»
  • 2.Α.στ. Η πίεση του αδύναμου ελεγκτή: η «προειδοποίηση»
  • 2.Α.ζ. Τριμεροποίηση: Η πίεση μέσω αντικατάστασης του ελεγχόμενου
  • 2.Α.η. Τριμεροποίηση: Η πίεση μέσω εκμετάλλευσης στάσεων (φιλικών και εχθρικών)
• 2.Β. Οι «επιστημονικές» θεωρίες της ισχύος
  • 2.Β.α. Η χειραγώγηση των αιτιών για τη λήψη αποφάσεων
  • 2.Β.β. Η γνωστική προσέγγιση της ισχύος: Η ανακοίνωση των προθέσεων
    • 2.Β.β.1. Το «σήμα» και ο «δείκτης» των προθέσεων
    • 2.Β.β.2. Η επιρροή μέσω του «καλού παραδείγματος»
    • 2.Β.β.3. Η διπλωματία του καταναγκασμού
  • 2.Β.γ. Η γραφειοκρατική προσέγγιση της ισχύος: Οι διαφοροποιημένες πιέσεις
  • 2.Β.δ. Η ανατροπή δια της κοινωνικής επιρροής
  • 2.Β.ε. Η θεσμική προσέγγιση της ισχύος: Η θεσμική πλαισίωση και το επιχείρημα της νομιμότητας

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

• 3.Α. Η διεθνής διαπραγμάτευση
  • 3.Α.α. Ορισμός και προϋποθέσεις
  • 3.Α.β. Η ανταγωνιστική προσέγγιση της διαπραγμάτευσης: Οι υποχωρήσεις ή ο συμβιβασμός
  • 3.Α.γ. Η γνωστική προσέγγιση της διαπραγμάτευσης
    • 3.Α.γ.1 Το άλμα προς μία «εξέχουσα λύση» ρυθμιστική ή αντικειμενική
    • 3.Α.γ.2 Ο τύπος διαπραγμάτευσης
  • 3.Α.δ. Η γραφειοκρατική προσέγγιση της διαπραγμάτευσης: ο εντολοδόχος διαπραγματευτής
  • 3.Α.ε. Η λύση μέσω ανταμοιβής, συμβιβασμού, ανταλλαγής και η «ολοκληρωσιακή» λύση συμφερόντων
  • 3.Α.στ. Το σημείο της μη επιστροφής και η απαίτηση της τελευταίας στιγμής
• 3.Β. Το «διεθνές» καθεστώς
• 3.Γ. Η διεθνής πολιτική ολοκλήρωση
  • 3.Γ.α. Η έννοια της πολιτικής ολοκλήρωσης
  • 3.Γ.β. Στρατηγικές πολιτικής ολοκλήρωσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Η ΠΟΛΥΠΟΛΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

• 4.Α. Νοηματοδότηση και αμφισημία της έννοιας της ισορροπίας δυνάμεων
  • 4.Α.α. Η διεθνής «βεστφαλική τάξη»
  • 4.Α.β. Η αμφισημία της έννοιας και η σχετικότητα της πραγματικότητας της ισορροπίας
• 4.Β. Η γενική θεωρία της ισορροπίας δυνάμεων
  • 4.Β.α. Τα προαπαιτούμενα του συστήματος της ισορροπίας
  • 4.Β.β. Οι «κανόνες του παιχνιδιού» της ισορροπίας
  • 4.Β.γ. Οι προϋποθέσεις εύρυθμης λειτουργίας του συστήματος ισορροπίας δυνάμεων
  • 4.Β.δ. Συμπεριφορές των κρατών απέναντι στην κατανομή δυνάμεων
  • 4.Β.ε. Στόχοι και συνέπειες της ισορροπίας : ελευθερία, ανεξαρτησία και σχετική ειρηνική συνύπαρξη
• 4.Γ. Οι κανόνες λειτουργίας της πολυπολικής ισορροπίας
  • 4.Γ.α. Σεβασμός συγκεκριμένων κανόνων λειτουργίας
  • 4.Γ.β. Πολυπολική άμεση και έμμεση ισορροπία: ο ρόλος του κράτους-εκκρεμούς
  • 4.Γ.γ. Υποσύστημα και υπαγόμενο σύστημα
  • 4.Γ.δ. Κριτική στη θεωρία της ισορροπίας δυνάμεων
• 4.Δ. Δυο ειδικές θεωρίες
  • 4.Δ.α. Η συμμαχία
  • 4.Δ.β. Ο πόλεμος και τα «καθεστώτα» του
    • 4.Δ.β.1. Παράγοντες και τύποι πολέμων
    • 4.Δ.β.2. Ο πόλεμος και τα «καθεστώτα» του

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Η ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

• 5.Α. Δομική προσέγγιση της διπολικότητας στη ψυχροπολεμική περίοδο
  • 5.Α.α. Σύντομη αναφορά στη διπολική τάξη
  • 5.Α.β. Ήπια και άκαμπτη διπολικότητα: ιεραρχημένα και μη ιεραρχημένα μπλοκ
  • 5.Α.γ. Οι δρώντες στο διπολικό σύστημα και οι κανόνες λειτουργίας του
  • 5.Α.δ. Οι συνεταιριστικοί κανόνες
• 5.Β. Η κούρσα των εξοπλισμών και ο αφοπλισμός
  • 5.Β.α. Παράγοντες που οδηγούν στην κούρσα των εξοπλισμών
  • 5.Β.β. Αφοπλισμός και έλεγχος των εξοπλισμών
  • 5.Β.γ. Η μικτή ρύθμιση του αρχικού ανταγωνιστικού ρυθμιστή στο διπολικό σύστημα
• 5.Γ. Διπλωματικές κρίσεις και ύφεση
  • 5.Γ.α. Τα βασικά χαρακτηριστικά των διπλωματικών κρίσεων
  • 5.Γ.β. Οι συνέπειες των διπλωματικών κρίσεων
• 5.Δ. Μη στρατιωτική δέσμευση και πολιτική ουδετεροφιλία
  • 5.Δ.α. Γενική προσέγγιση
  • 5.Δ.β. Θεωρητικές προσεγγίσεις της μη δέσμευσης
    • 5.Δ.β.1. Πρώτη προσέγγιση: η μη δέσμευση ως προϊόν της διπολικότητας (J. Crabb)
    • 5.Δ.β.2. Δεύτερη προσέγγιση: η μη δέσμευση ως θεσμός (J. Burton)
    • 5.Δ.β.3. Τρίτη προσέγγιση:η μη δέσμευση ως τακτική (R. Rothstein)
• 5.Ε. Διπολικότητα και ιδεολογική ετερογένεια
  • 5.Ε.α. Ιδεολογία: Γνωρίσματα και σύστημα
  • 5.Ε.β. Το νέο ιδεολογικό περιεχόμενο της ισχύος ή η «ήπια ισχύς» (J. Nye)
• 5.ΣΤ. Διπολικότητα και διεθνής σταθερότητα
  • 5.ΣΤ.α. Αμοιβαία πλεονεκτήματα της διπολικότητας και της πολυπολικότητας
  • 5.ΣΤ.β. Η σταθερότητα μέσω απορρόφησης των εντάσεων από το «περιβάλλον»
  • 5.ΣΤ.γ. Ηγεμονική σταθερότητα : μονομερισμός ή απομονωτισμός
  • 5.ΣΤ.δ. Ο δημοκρατικός ειρηνισμός
  • 5.ΣΤ.ε. Η «διακυβέρνηση» ως παράγοντας της τάξης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
ΤΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

• 6.Α. Θεωρητική επισκόπηση του κλασικού δόγματος
  • 6.Α.α. Η αλλαγή στις αντιλήψεις περί «συλλογικής ασφάλειας»
  • 6.Α.β. Οι ρυθμιστικοί κανόνες : η παραίτηση από τη βία και το αδιαίρετο της ειρήνης
  • 6.Α.γ. Τα μέσα: η συντριπτική υπεροχή των δυνάμεων που τάσσονται υπέρ του status quo
  • 6.Α.δ. Βασικά χαρακτηριστικά και προμηνύματα της «συλλογικής ασφάλειας»..
    • 6.Α.δ.1. Το κράτος-εκκρεμές και η «Ευρωπαϊκή Συναυλία»
    • 6.Α.δ.2. Η ανεκτικότητα των τοπικών συμμαχιών και η «συνθήκη εγγύησης»
  • 6.Α.ε. Προϋποθέσεις καλής λειτουργίας
• 6.Β. Κριτικές, μεταρρύθμιση και υπέρβαση
  • 6.Β.α. Κριτική κατά του κλασικού δόγματος της συλλογικής ασφάλειας και μεταρρύθμιση
  • 6.Β.β. Από τη «συλλογική ασφάλεια» στη «συλλογική δικαιοσύνη»
• 6.Γ. Λειτουργική-εμπειρική προσέγγιση της συλλογικής ασφάλειας
  • 6.Γ.α. Η φιλοσοφία του εγχειρήματος
  • 6.Γ.β. Ο μηχανισμός της συλλογικής ασφάλειας την εποχή της ΚτΕ
  • 6.Γ.γ. Ο μηχανισμός της συλλογικής ασφάλειας του ΟΗΕ
    • 6.Γ.γ.1. Η ιδέα δημιουργίας ενός «διευθυντηρίου» μεγάλων δυνάμεων
    • 6.Γ.γ.2. Η προληπτική επέμβαση
    • 6.Γ.γ.3. Η προληπτική διπλωματία
    • 6.Γ.γ.4. Το Κεφάλαιο VI και ήμισυ
    • 6.Γ.γ.5. Η εξαναγκαστική δράση
  • 6.Γ.δ. Απολογισμός της πρακτικής του ΟΗΕ στον τομέα διατήρησης της διακρατικής ειρήνης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Η ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΑΠΟΤΡΟΠΗ

• 7.Α. Η στρατηγική διάσταση
  • 7.Α.α. Η πυρηνική εποχή: μία αλλαγή που βασίζεται στην τεχνολογική «δημιουργία»
  • 7.Α.β. Τα δύο θεμέλια της πυρηνικής αποτροπής
  • 7.Α.γ. Οι παράγοντες αστάθειας και τα «καθεστώτα» σταθεροποίησης της αποτροπής
• 7.Β. Τα αμερικανικά πυρηνικά δόγματα
  • 7.Β.α. Η μεγάλη στρατηγική της «συγκράτησης»
  • 7.Β.β. Το δόγμα των «μαζικών αντιποίνων»
  • 7.Β.γ. Το δόγμα της «ευέλικτης ανταπόδοσης»
• 7.Γ. Δύο ιδιαίτερες περιπτώσεις: η Γαλλία και η ΕΣΣΔ
  • 7.Γ.α. Οι μικρές πυρηνικές δυνάμεις: «Η αποτροπή του αδύναμου προς τον ισχυρό»
  • 7.Γ.β. Το σοβιετικό πυρηνικό δόγμα
• 7.Δ. Η διπλωματική διάσταση
  • 7.Δ.α Σε επίπεδο δρώντων
    • 7.Δ.α.1. Η εδαφικότητα των κρατών
    • 7.Δ.α.2. Οι κατηγορίες του μεγάλου και του μικρού κράτους: η εμφάνιση «κέντρων»
    • 7.Δ.α.3. Το εθνικό συμφέρον του μη πολέμου
  • 7.Δ.β. Σε επίπεδο διεθνών σχέσεων
    • 7.Δ.β.1. Ισορροπία δυνάμεων ή συσχετισμός συμφερόντων;
    • 7.Δ.β.2. Η συμμαχία ή το ζήτημα της διευρυμένης αποτροπής
    • 7.Δ.β.3. Η συλλογική ασφάλεια στην πυρηνική εποχή
    • 7.Δ.β.4. Από τη «δοκιμασία ικανότητας» στον «περιορισμένο πόλεμο»
  • 7.Δ.γ. Σε συστημικό επίπεδο
    • 7.Δ.γ.1. Η μορφολογία του διεθνούς πυρηνικού συστήματος
    • 7.Δ.γ.2. Η σύνθετη διαστρωμάτωση του διεθνούς συστήματος
    • 7.Δ.γ.3. Η σταθερότητα της διεθνούς «αναρχίας»
  • 7.Δ.δ. Κριτική και συμπεράσματα

Ο Γεώργιος Μ. Σπυρόπουλος είναι πτυχιούχος Διεθνών Σχέσεων του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων των Παρισίων Institut Libre d’ Études des Relations Internationales. Μετεκπαιδεύτηκε στο Πανεπιστήμιο Paris XI από όπου απέκτησε το D.E.S.S. Administration des Organisations Internationales. Το 1991 αναγορεύτηκε διδάκτορας με βαθμό «άριστα» στο Πανεπιστήμιο Paris XI. Το θέμα της διδακτορικής διατριβής είναι : Les propositions de restructuration du système des Nations Unies dans les secteurs economique et social: analyse critique et comparative. Ο Γεώργιος Μ. Σπυρόπουλος είναι Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Διδάσκει μαθήματα Διεθνών Σχέσεων και Διεθνούς Πολιτικής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών. Ορισμένες δημοσιεύσεις του συγγραφέα:

• Ζητήματα προαγωγής και προστασίας των δικαιωμάτων των μειονοτήτων
Α. Περί της έννοιας μειονότητα, ΕΚΕΜ, Αθήνα, 1996.
Β. Διεθνής οργάνωση και μειονότητες, ΕΚΕΜ, Αθήνα, 1996.
• Η Ρωσία στη μεταψυχροπολεμική εποχή και η ευρωπαϊκή ασφάλεια. ΕΚΕΜ, Αθήνα, 1996.
• L’élargissement du Conseil de l’Europe vers les pays d’Europe centrale et orientale, Ed. Ant. Sakkoulas, Athènes- Komotini, 1999.
• Η ανθρωπιστική επέμβαση στις Διεθνείς Σχέσεις: Νεότερες ερμηνείες, Εκ. Παπαζήση, Αθήνα, 2000.
• Ο Τρίτος Κόσμος στις Διεθνείς Σχέσεις: Μύθοι και πραγματικότητες, Εκ. Παπαζήση, Αθήνα, 2005.
• Η Αραβοϊσραηλινή διένεξη: διαχρονική ιστορική, πολιτική και διπλωματική ανάλυση, Εκ. Πανεπιστημίου Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη, 2010.
• Διεθνείς Σχέσεις. Ρεαλιστική προσέγγιση. Θεωρία και πράξη, Ποιότητα, Αθήνα, 2010.
Έχουν επίσης δημοσιευτεί άρθρα του σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά όπως στο Revue de Droit International de Sciences Diplomatiques et Politiques και στο Diplomatie, Affaires Stratégiques et Relations Internationales.