Της ΜΑΡΙΑΣ ΑΔΑΜΙΔΟΥ – http://www.ethnos.grΓια τον καθηγητή του ελβετικού πανεπιστημίου St Gallen, χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ιρλανδία και η Ελλάδα. «Πολλοί επισημαίνουν ότι στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ιρλανδίας θα ήταν δικαιολογημένη μία υποβάθμιση κατά μία ή δύο βαθμίδες. Αντί γι αυτό, οι χώρες αυτές κατρακύλησαν οκτώ, εννέα, έντεκα βαθμίδες. Αποτέλεσμα: επιτόκια δανεισμού, στα οποία ούτε καν η Γερμανία και η Ελβετία δεν θα μπορούσαν να ανταποκριθούν. Είναι βέβαιο ότι αν η Γερμανία είχε να αντιμετωπίσει επιτόκια δανεισμού γύρω στο 23-25%, θα πήγαινε για κούρεμα χρέους», δηλώνει.
«Το ερώτημα που θέσαμε ήταν το εξής: μήπως οι αδικαιολόγητες υποβαθμίσεις ανάγκασαν την Ελλάδα να συρθεί στο κούρεμα του χρέους; Αντί να λάβουμε συγκεκριμένη απάντηση στο ερώτημα αυτό, μας λένε όλο αυταρέσκεια ότι ουσιαστικά κατάφεραν να προβλέψουν το ελληνικό κούρεμα. Αυτό σημαίνει ότι μάλλον δεν έχουν καταλάβει ούτε το ερώτημά μας, αλλά ούτε και την ουσία του προβλήματος», τονίζει ο ερευνητής.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο καθηγητής Γκέρτνερ κατηγορεί τους τρεις μεγαλύτερους οίκους αξιολόγησης για λανθασμένους χειρισμούς. Η αρχή αυτής της -όπως εξελίχθηκε- δημόσιας διαμάχης έγινε το 2012, με τη δημοσίευση μελέτης του Γκέρντερ και του συναδέλφου του Μπιορν Γκρίσμπαχ, όπου στηλίτευαν τους Standard&Poor’s, Moody’s και Fitch ότι με τις διαρκείς υποβαθμίσεις τροφοδοτούσαν την ανασφάλεια των επενδυτών και συνέβαλαν δραματικά στην αύξηση των επιτοκίων δανεισμού για τις υπερχρεωμένες χώρες.
Υπονόμευση
Οπως εξηγεί ο καθηγητής Γκέρτνερ, «ο κίνδυνος έγκειται στο ότι μια γνωμοδότηση μπορεί να γίνει μια αυτο-εκπληρούμενη προφητεία. Η αδικαιολόγητη και λανθασμένη υποβάθμιση μιας χώρας μπορεί να υπονομεύσει σε τέτοιον βαθμό την εμπιστοσύνη των αγορών στην αξιοπιστία της, ώστε τα επιτόκια δανεισμού να φτάσουν στα επίπεδα εκείνα που θα δικαιολογούσαν την αδικαιολόγητη υποβάθμιση ή ακόμα και να τα ξεπεράσουν. Ολα αυτά μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και μία οικονομικά εύρωστη χώρα στη χρεοκοπία».
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι συνεχείς υποβαθμίσεις πήγαιναν πολύ πιο πέρα από ό,τι θα δικαιολογούσαν τα οικονομικά προβλήματα των χωρών αυτών. Σαφώς, δε, τονίζει ο Γκέρτνερ, είναι πολύ πιο αυστηροί με τις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης, τις οποίες υποβάθμιζαν «υπερβολικά» χωρίς να στοιχειοθετείται κάτι τέτοιο από τις εξισώσεις αξιολόγησης που χρησιμοποιούνται γενικότερα.
Η διαμάχη με τους οίκους αξιολόγησης κλιμακώνεται. Το λογοπαίγνιο με την επωνυμία του γνωστού οίκου είναι ιδιαίτερα καυστικό: Standards &Poor (τα στάνταρντ είναι φτωχά) είναι ο τίτλος της νέας έκθεσης με την οποία απαντά τώρα στην Standard&Poor’s -η οποία είχε εκδώσει απάντηση στην πρώτη μελέτη- ο καθηγητής Γκέρτνερ, όπου διερευνά την «ικανότητα και την επαγγελματική ακεραιότητα του μεγαλύτερου οίκου αξιολόγησης».
Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει είναι ότι «υπάρχει χαμηλό επίπεδο ικανότητας, ανικανότητα εμπλοκής σε λογικό διάλογο και ανεπαρκής κατανόηση των κρίσιμων εννοιών, όπως οι πολλαπλές ισορροπίες και η αυτο-εκπληρούμενη προφητεία».
Ο καθηγητής Γκέρτνερ αναφέρει ως παράδειγμα αυτο-εκπληρούμενης προφητείας την περίπτωση της Γαλλίας, η οποία τον Νοέμβριο του 2011 υποβαθμίστηκε «κατά λάθος» από την S&P με αποτέλεσμα τα επιτόκια δανεισμού για τα γαλλικά κρατικά ομόλογα να εκτοξευθούν στα υψηλότερα επίπεδα από την καθιέρωση του ευρώ.