Ο Αχμέτ Νταβούτογλου στο ανά χείρας βιβλίο επιχειρεί να αναδείξει τα πλεονεκτήματα της Τουρκίας ως κοινωνίας και ως κράτους λόγω της κομβικής γεωγραφικής περιοχής στην οποία ανήκει. Υποστηρίζει την ανάπτυξη μίας καλά σχεδιασμένης οικονομικής, πολιτισμικής και στρατηγικής εκδίπλωσης σε όλο το φάσμα της διεθνούς πολιτικής και ιδιαίτερα στον Ισλαμικό κόσμο. Επίσης, μεταξύ πολλών άλλων, καταθέτει την τουρκική θέση για την Ευρώπη, το Κυπριακό, το Αιγαίο, τα Βαλκάνια καθώς και για τα γεωπολιτικά, γεωστρατηγικά, γεωπολιτιστικά και γεωοικονομικά ζητήματα που αφορούν την Τουρκία στην περιφέρειά της και πέραν αυτής. Η νεοοθωμανική κοσμοθεωρία και η στρατηγική του Νταβούτογλου σκοπό έχουν να καταστήσουν την Τουρκία μία από τις μεγαλύτερες δυνάμεις του κόσμου στον 21ο αιώνα.
Στο Εναλλακτικές κοσμοθεωρίες, ο Αχμέτ Νταβούτογλου συγκρίνει, διαφοροποιεί και αντιπαραβάλλει την Ισλαμική κοσμοθεωρία με τη Δυτική κοσμοθεωρία και εξηγεί γιατί είναι θεμελιωδώς κάθετα διαφορετικές και ασύμβατες. Προχωρεί σε μια συστηματική περιγραφή του κόσμου του Ισλάμ. Τονίζει τον θεοκεντρικό χαρακτήρα της ισλαμικής κοσμοθεωρίας και το πώς αυτό επηρεάζει την πίστη, την ηθική, τα δόγματα, τις αυτοαντιλήψεις, την πολιτική, τον νόμο και τον τρόπου συγκροτούν κοινωνικοοικονομικά και κοινωνικοπολιτικά το Ισλάμ. Φωτίζει έτσι πολλές πτυχές του μουσουλμανικού κόσμου που αριθμεί 1,5 δισεκατομμύρια πιστούς και που εκτείνεται πλανητικά. Την στιγμή της κυκλοφορίας του στα ελληνικά, επίσης, τυγχάνει να αποτελεί μια από τις σημαντικότερες ερμηνείες, σύμφωνα με τον τουρκικό τρόπο σκέψης, των αιτίων της μεγάλης κρίσης στα Αραβικά κράτη της Μέσης Ανατολής. Οπωσδήποτε, περιγράφεται και ερμηνεύεται πλήρως ο βαθύτερος τρόπος σκέψης των ισλαμιστών ηγετών της Τουρκίας και οι βαθύτερες πνευματικές ρίζες του νέο-Οθωμανικού δόγματος. Τα δύο βιβλία του Αχμέτ Νταβούτογλου, είναι αλληλοσυμπληρούμενα: Το Στρατηγικό βάθος αναπτύσσει την στρατηγική εκπλήρωσης του νέο-Οθωμανικού δόγματος και το Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες την Ισλαμική κοσμοθεωρία που αποτελεί την ιδεολογική του βάση.
Αποσπάσματα από το βιβλίο:
«Η Ισλαμική κοσμοθεωρία περιλαμβάνει τα πάντα. Είναι πλήρως εναλλακτική της Δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της».
«Η βασική αρχή της ισλαμικής θεοκεντρικής κοσμολογίας είναι η πεποίθηση του ταουχίντ: δεν υπάρχει άλλος Θεός πλην του Αλλάχ. Η αρχή του ταουχίντ είναι ο κύριος δίαυλος από τη θεωρία στην πρακτική, από την πίστη στη ζωή και από το ιδεώδες στην πραγματικότητα στην ολιστική Ισλαμική κοσμοθεωρία».
«Σε αντιστοιχία με την πρόκληση της παγκοσμιοποίησης ενάντια στο σύστημα των εθνών-κρατών, το βασικό ζήτημα για το ισλαμικό πολιτικό στερέωμα φαίνεται να είναι η εκ νέου ερμηνεία της πολιτικής του παράδοσης και θεωρίας ως εναλλακτικού παγκόσμιου συστήματος, αντί απλώς ως προγράμματος για την ισλαμοποίηση μεμονωμένων εθνών-κρατών. Συνεπώς, θα έχει κρίσιμη σημασία η ορθή κατανόηση των θεωρητικών θεμελίων της ισλαμικής πολιτικής και οι κοσμοθεωρητικές τους αντανακλάσεις στη μουσουλμανική ιστορία».
Συλλογικό έργο, επιμ.: Η. Κουσκουβέλης, Σ. Λίτσας, Το στρατηγικό βάθος και η Τουρκία
Η αέναη και σταδιακά κλιμακούμενη τουρκική επιθετικότητα σε Αιγαίο και Κύπρο, μέσω της εφαρμογής μιας στρατηγικής εξαναγκαστικής διπλωματίας, με την προσφιλή χρήση των τακτικών των παραβιάσεων του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, των δεσμεύσεων ευμεγεθών θαλάσσιων περιοχών στο Αιγαίο και στην Κυπριακή Αποκλειστική Οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) και τη χρήση της διπλωματίας των πλωτών γεωτρυπάνων στη δεύτερη (Κυπριακή ΑΟΖ), με αντικειμενικό στόχο την άσκηση συγκυριαρχίας-συνδιαχείρισης στο Αιγαίο και στην Κύπρο, δεν μπορεί παρά να υποδηλώνει την αναθεωρητική πολιτική της Άγκυρας η οποία μετουσιώνεται στο συγκαιρινό στρατηγικό δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».
Υπό το πρίσμα της ανωτέρω προβληματικής, ο σκοπός της παρούσας μελέτης είναι διττός. Από τη μια πλευρά επιχειρείται μια ολιστική προσέγγιση μιας σειράς κεντρικών ερωτημάτων της θεωρίας των διεθνών σχέσεων και της στρατηγικής ανάλυσης που συνέχονται με τα αίτια-αιτιατά των διακρατικών απειλών και τη χρήση ένοπλης βίας στο διεθνές σύστημα. Μεταξύ αυτών εγγράφονται και τα εξής χαρακτηριστικά:
Ποια είναι τα αίτια της ισορροπίας και της σταθερότητας στις διακρατικές σχέσεις;
Ποιες είναι οι στρατηγικές των κρατών για την αυτοσυντήρηση και την επιβίωσή τους;
Ποιες είναι οι ικανές και αναγκαίες συνθήκες για την εφαρμογή των στρατηγικών επιβίωσης;
Από την άλλη πλευρά πραγματοποιείται, μέσα από μια συγκριτική περιπτωσιολογική ανάλυση των ελληνοτουρκικών κρίσεων της εικοσαετίας 1976-1996, ένας μεθοδικός πραγματολογικός έλεγχος των ανωτέρω διερωτήσεων. Καταγράφοντας τις δυναμικές που αναπτύσσονται κατά την άσκηση της εξωτερικής πολιτικής των κρατών, τις διαφορετικές συνθήκες που δύναται να ενισχύσουν ή να υπονομεύσουν τη σταθερότητα και την ισορροπία στις διακρατικές τους σχέσεις, απολήγουμε στην κατάδειξη των προσδιοριστικών παραγόντων που λειτουργούν διαμορφωτικά ως προς την πρόταξη λυσιτελών πολιτικοστρατηγικών συμπεριφορών για τις κυβερνήσεις και τους λήπτες αποφάσεων με αντικειμενικό στόχο τη διασφάλιση των εθνικών συμφερόντων.
