Η βαθύτατων προεκτάσεων κρίση Πανδημίας κορονοϊού αρχές το 2020 ανάδειξε μεγάλα ελλείμματα κατανόησης της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής. Η πανδημία απλά επιτάχυνε αυτό που όλοι ανέμεναν μετά το 1992 όταν αποφασίστηκε η αυτοκτονική Οικονομική και Νομισματική «Ένωση» (ΟΝΕ) και η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) ονομάστηκε Ευρωπαϊκή «Ένωση» (ΕΕ). Για να το πούμε ευθέως και αληθινά, ονομάστηκε «ένωση» ενώ δεν ήταν και φαντασιόπληκτες ιδεαλίζουσες αναλύσεις (το πιο επικίνδυνο είδος για την επίγεια πολιτική ζωή) αποφάνθηκαν, μάλιστα, ότι θα γίνει ένωση σε μια περίπου δεκαετία. Με διαφορετικά λόγια τα ευρωπαϊκά έθνη θα κόχλαζαν μέσα σε ένα χρηματοοικονομικό καζάνι που θα διαφέντευαν τεχνοκράτες και γραφειοκράτες και που θα παρήγαγαν μια γραμμικά κινούμενη υλιστική ευρωπαϊκή «πολιτική» ανθρωπολογία. Όπως βέβαια έχουμε εξηγήσει ξανά και συχνά, δεν ήταν μόνο οι ιδεαλιστικές εσχατολογίες. Ήταν και πολλοί άλλοι που υποστήριζαν ότι «με την νομισματική δομή θα έδεναν την επανενωμένη Γερμανία» εισπράττοντας βέβαια την σωστή απάντηση ότι «είναι σαν να δένεις ένα γίγαντα με κλωστές». Το πρόβλημα δεν ήταν και δεν είναι ότι ελάχιστοι μόνο περιγραφικοί και αξιολογικά ουδέτεροι ακαδημαϊκοί αναλυτές επισημαίναμε τα ασταθή θεμέλια που δρομολόγησαν οι αποφάσεις του 1990-92. Το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα είναι ότι το πολιτικό προσωπικό της μετά-Μιττεράν και μετά-Θάτσερ εποχής σκούπισε κάτω από το χαλί και εκμηδένισε τα λίγα ίχνη πολιτικής σκέψης τα οποία ούτως ή άλλως 
ροκανίστηκαν λόγω ιδεαλιστικών απόψεων περί ταχύρρυθμης εξαφάνισης των Ευρωπαϊκών εθνοκρατών και την αντικατάστασή τους από ένα χρηματοοικονομικά κατασκευασμένο και ωφελιμιστικά κινούμενο «ευρωπαίο άνθρωπο».
Τα ελλείμματα πολιτικής και στρατηγικής σκέψης στα οποία αναφερόμαστε, πρέπει να υπογραμμιστεί, δεν είναι μόνο Ελληνικά. Οίκοι, βεβαίως, ιδιαίτερα μετά το 1974, χείμαρροι θεωρημάτων, ιδεολογημάτων και αποσπασματικών αναμασημάτων ξένων θέσεων θόλωσαν την γνώση σε όλα τα επίπεδα.
Αφενός εν πολλοίς αγνοούσαν τι ακριβώς έγινε στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα το 1966 (Συμβιβασμός του Λουξεμβούργου για συναινετικές αποφάσεις) και ποιες ήταν οι εμπράγματες προεκτάσεις που κατέστησαν την Ευρωπαϊκή Κοινότητα ένα διακυβερνητικό και όχι (σε κάθε περίπτωση ανέφικτο) υπερεθνικό θεσμό.
Αφετέρου, αγνοούσαν, σχεδόν όλοι, ότι η ΟΝΕ δεν ήταν βήμα προς Ένωση –μόνο στο φαντασιόπληκτο κεφάλι του Ντελόρ ήταν και της ιδεαλιστικής ομάδας– αλλά μια βόμβα στα θεμέλια του εύθραυστου εγχειρήματος. Η Γερμανική επανένωση, η ΟΝΕ και η Αμερικανική Μεταψυχροπολεμική στρατηγική δημιούργησαν μια μετάβαση που χρειάστηκε η συντρέχουσα πανδημία για να ξυπνήσει πολλούς και να τους κάνει να κατανοήσουν τι ακριβώς συντρέχει στην Ευρώπη μετά το 1990. Οι συνέπειες για την Ελλάδα λόγω επιπόλαιης ή λανθασμένης θέασης των ευρωπαϊκών εξελίξεων 
αναπόδραστα οδήγησε σε αυτοκτονικές στάσεις και αποφάσεις. Αφενός αμέριμνα, άσκοπα και απροετοίμαστα εισήλθε μέσα στον λάκκο των λεόντων της ΟΝΕ και αφετέρου, με ευκολία αποδεχθήκαμε την μνημονιακή καταστολή της οικονομίας και της κοινωνίας (χωρίς μάλιστα την παραμικρή διαπραγμάτευση). Το λέμε συχνά να το πούμε ξανά: Ας μη νομίζουμε ότι η άγνοια της διεθνούς και ευρωπαϊκής πολιτικής είναι χωρίς δυσμενείς συνέπειες.
Εάν τώρα διευρύνουμε αυτό το σκεπτικό και αναφερθούμε στα ελλείμματα πολιτικής και στρατηγικής σκέψης ευρύτερα στην Ευρώπη θα κατανοήσουμε πως δεν είναι χωρίς αίτια και ότι τα αίτια αυτά θα πρέπει να ληφθούν πολύ σοβαρά υπόψη στην νέα φάση που δημιουργεί η πανδημία του κορονοϊού. Το ίδιο σοβαρά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι μεστές και περιεκτικές θέσεις διαχρονικής σημασίας του Ντε Γκολ μερικές από τις οποίες παραθέτουμε σε παράρτημα στο τέλος και αφορούν ζωτικά τις εξελίξεις τις εβδομάδες, μήνες και χρόνια που έρχονται. Τρία γεγονότα συνέβαλαν στο να ροκανιστεί και αποδυναμωθεί η πολιτική και στρατηγική σκέψη στην Ευρώπη.
Πρώτον, παραδοσιακοί ηγέτες με ιστορική και στρατηγική θέαση όπως ο Ντε Γκολ, ο Αντενάουερ και ο Τσώρτσιλ δεν υπάρχουν πλέον. Η Θάτσερ επίσης όσον αφορά τα ευρωπαϊκά είχε μια πολύ προσγειωμένη γνώση και αντίληψη των πραγμάτων. Ασφαλώς, αναφέρομαι σε αυτούς τους ηγέτες με αυστηρά περιγραφικά και αξιολογικά ουδέτερο τρόπο. Παρότι ηγέτες της ιστορικά μιλώντας και εξ αντικειμένου επάρατης αποικιοκρατίας είχαν, τουλάχιστον, ιστορική και στρατηγική θέαση. Χαρακτηριστική είναι η θέση του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Νίξον ο οποίος στα απομνημονεύματά του έγραψε πως συχνά έμενε μυστικά στην Ευρώπη για να καθίσει πολλές μέρες και να συνομιλήσει μαζί τους, επειδή ακριβώς η Αμερική ως νέο κράτος δεν είχε την στρατηγική κουλτούρα των μεταπολεμικών πολιτικών ηγετών της Ευρώπης.
Δεύτερον, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα όπως δημιουργήθηκε το 1955-7 ήταν βασικά μια εμπορική κοινότητα ελεύθερης κυκλοφορίας αγαθών, υπηρεσιών και ανθρώπων (στα πεδία της λεγόμενης «χαμηλής πολιτικής»-low politics) δομημένη με ανάλογους και αντίστοιχους θεσμούς που παρήγαγαν τις αναγκαίες για την λειτουργία τους νομικές αποφάσεις (Ευρωπαϊκό κεκτημένο / νομικό κεκτημένο). Το αποτέλεσμα ήταν η πλειονότητα του πολιτικού προσωπικού και των κρατικών λειτουργών να εξειδικευτεί σε αυτά, παραμελώντας 
τα βαθύτατων προεκτάσεων ζητήματα που αφορούν τον πρωτόγνωρο διακηρυγμένο σκοπό των αρχικών Συνθηκών για «μια ολοένα και μεγαλύτερη ένωση-an ever closer union». Στο ίδιο πλαίσιο, στο επίπεδο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης αποδυναμώθηκε η πολιτική θεωρία και η στρατηγική. Κυριολεκτικά μιλώντας μεταπολεμικά η στρατηγική ανάλυση ήταν πρωτίστως Αμερικανική υπόθεση. Όσοι Ευρωπαίοι παρήγαγαν στρατηγική θεωρία όπως ο Raymond Aron ήταν γνωστοί περισσότερο στις ΗΠΑ παρά στην Ευρώπη. Τέλος, όσον αφορά την πολιτική θεωρία, συντριπτικά οι αναλύσεις αφορούσαν ένα κυριολεκτικά επιπόλαιο υλιστικό διεθνισμό σε λειτουργιστική βάση.
Για το πόσο οι αρχαϊκός διεθνιστικός ιδεαλισμός κυριάρχησε στην Ευρώπη μπορούμε να παραπέμψουμε τον Κονδύλη σε μια συναφή θέση: «Καταλαμβαίνουμε έτσι γιατί οι φιλελεύθεροι πολιτικοί και οικονομολόγοι, οι οποίοι παρά τις συνεχείς έμπρακτες διαψεύσεις των τριών τελευταίων αιώνων, εξακολουθούν να διατείνονται ότι το εμπόριο θα υποκαταστήσει τον πόλεμο, υποπίπτουν σ’ ένα τεράστιο λογικό και ιστορικό σφάλμα. Μόνον όποιος ενστερνίζεται ένα οικονομιστικό ντετερμινισμό, δηλαδή μόνο όποιος αποδίδει τους πολέμους σε οικουμενικούς ανταγωνισμούς και μόνον, δικαιούται λογικά να πιστεύει ότι η οικονομική συνεργασία θα καταργήσει τους πολέμους. Στο κρίσιμο αυτό σημείο, όπως και σε άλλα ακόμη, ο οικονομικός φιλελευθερισμός δεν είναι τίποτα άλλο παρά χυδαίος μαρξισμός με αντεστραμμένα πρόσημα». (1996).
Αυτό το σκεπτικό εξέταση κυρίως στο τελευταίο κεφάλαιο το βιβλίο «Διεθνής ετερότητα και αξιώσεις πολιτικής κυριαρχίας Ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια και πολιτική ενοποίηση». Κυρίως στο τελευταίο κεφάλαιο προχώρησε σε σύγκριση ΕΕ και ΕΣΣΔ.
Όσον αφορά την προαναφερθείσα συρρίκνωση της πολιτικής και στρατηγικής σκέψης αναφέρω μόνο μια προσωπική εμπειρία που δεν είναι και τόσο προσωπική. Έχοντας ήδη δημοσιευμένες χιλιάδες σελίδες αγγλικών κειμένων για την διπλωματία και στρατηγική και μάλιστα με πυρήνα τα ευρωστρατηγικά, επιστρέφοντας στην Ελλάδα αρχές της δεκαετίας του 1990 υπέβαλα αίτηση για έδρα Jean Monnet «Ευρωπαϊκή άμυνα, ασφάλεια και πολιτική ενοποίηση». Αντιμετωπίστηκα από την γραφειοκρατία και τους συναδέλφους των επιτροπών στις Βρυξέλλες με πολύ μεγάλη επιφύλαξη. Τελικά, μετά από μια πυκνή ανταλλαγή επιστολών όπου εξήγησα την σημασία της μελέτης των στρατηγικών ζητημάτων που αφορούν την Ευρώπη, μου απονεμήθηκε η έδρα στο Πάντειο Πανεπιστήμιο όπου δίδασκα τότε δημιουργώντας μάλιστα δύο συναφή μαθήματα. Στο σημείο αυτό, επίσης, θα μπορούσα επίσης να συμπληρώσω ότι γράφοντας το πρώτο μου βιβλίο για την Ευρωπαϊκή διπλωματία (European Political Cooperation) συμπεριέλαβα συνεντεύξεις μεταξύ των οποίων και υψηλόβαθμο πρέσβη της Μεγάλης Βρετανίας στις Βρυξέλλες. Με εντυπωσίασε όταν μου είπε, και το συμπεριέλαβα στο βιβλίο, ότι το Λονδίνο αποφάσιζε μόνο βραχυχρόνιες αποσπάσεις Βρετανών διπλωματών στις Βρυξέλλες. Αν μείνουν περισσότερο, υπογράμμισε, διαπιστώνουμε ότι αρχίζουν να καθηλώνονται γνωστικά και στοχαστικά με ζητήματα χαμηλής πολιτικής ξεχνώντας ότι η ευρωπαϊκή όπως και η διεθνής πολιτική απαιτεί στρατηγική σκέψη και γνώση του σύγχρονου διεθνούς συστήματος.
Τρίτον, διαδοχικά γεγονότα μετά το 1945 επηρέασαν καθοριστικά το πως εξελίχθηκε πολιτικά και στρατηγικά η Ευρώπη και οι Ευρωατλαντικές σχέσεις. Κατ’ αρχάς οι συνέπειες της αποτυχίας την δεκαετία του 1940 να δημιουργηθεί μια Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα / Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα (ΕΠΚ/ΕΑΚ). Την ίδια περίοδο Βρετανικές ορατές και αθέατες πρωτοβουλίες δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις καθόδου των ΗΠΑ στην Ευρώπη και εγκατάλειψης της «Αμερικανικής απομόνωσης». Με αφετηρία το δόγμα Τρούμαν και το 1949 την ίδρυση της Ατλαντικής Συμμαχίας, αυτός ο Βρετανικός σκοπός αυτός εκπληρώθηκε πλήρως.
Στην συνέχεια, οι συμφωνίες του 1954-55 για την Γερμανία επέτρεψαν να οδηγηθούν τα 6 κράτη στην Διάσκεψη που αποφάσισε την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Τα Ευρωστρατηγικά ήταν έκτοτε Αμερικανική/Ευρωατλαντική υπόθεση και εκτός από την Γαλλία που ενάντια στις ΗΠΑ απέκτησε πυρηνικά όπλα το «σύστημα» όπως προαναφέρθηκε βρισκόταν σε τροχιές χαμηλής πολιτικής (μέχρι και σήμερα παρά τις ρητορικές και άνευ νοήματος διακηρύξεις για λήψη πρωτοβουλιών χωρίς βασικά μεγάλη σημασία). Όσον αφορά το ΗΒ αρκεί η αναφορά στον Τσώρτσιλ το 1946 και 1948 που όρισε την Βρετανική στρατηγική μέχρι και σήμερα: «είμαστε μαζί σας (για μια οικονομική αμιγώς συνεργασία) αλλά όχι ένας από εσάς» ενώ παράλληλα καλλιέργησε και ανάπτυξε την «ειδική σχέση» με την Αμερική.
Η ειδική σχέση αφορούσε, βασικά, τα γεωπολιτικά δεδομένα, τις νέες συμμαχικές δομές και την νέα Αμερικανική στρατηγική: Το Λονδίνο έδωσε την σκυτάλη στις ΗΠΑ ως η ηγέτιδα δύναμη της ναυτικής συμμαχίας που επόπτευε την Περίμετρο της Ευρασίας με Βρετανία ως έμπειρη ναυτική δύναμη ως κύριο σύμβουλο. Στην συνέχεια θέλησαν να εισέλθουν και ο Ντε Γκολ έβαλε βέτο για στρατηγικούς λόγους που αναλύονται εκτενέστερα αλλού και που εκτιμάται ότι ισχύουν πλήρως και σήμερα. Όπως ρητά είπε ο Μακμίλλαν στον Ντε Γκολ ο λόγος ένταξης ήταν για να εμποδίσουν την κοινότητα να αναπτυχθεί πέραν της οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας (μετά το 1968 αυτή η συνεργασία υποχρεωτικά οδηγήθηκε και σε κοινές πολιτικές όπως η ΚΑΠ συν άλλες στους τομείς της οικονομίας και του εμπορίου). Ολοκληρώνουμε λέγοντας ότι με το Brexit που εκτιμάται ότι επαναφέρει το Λονδίνο στην ίδια θέση με την προαναφερθείσα τοποθέτηση του Τσώρτσιλ, σκοπό έχει σε συνεργασία με τις ΗΠΑ να επηρεάσει δραστικά τις αναπόδραστα επερχόμενες στρατηγικές ανακατατάξεις στην Ευρώπη που τα τελευταία χρόνια επιταχύνονται.
Πριν ολοκληρώσουμε και παραθέσουμε τις σημαίνουσες θέσεις του Προέδρου Ντε Γκολ, γίνεται σαφές ότι τα Ευρωπαϊκά κράτη, παρά τα προαναφερθέντα ελλείμματα που προκάλεσε η ενασχόληση με την χαμηλή πολιτική και η στρατηγική εξάρτηση από τις ΗΠΑ, εάν μη τι άλλο λόγω πόρων που απέκτησαν τους τελευταίους αιώνες (δηλαδή άρπαξαν/έκλεψαν τα κράτη που υποδούλωσαν ως αποικιοκρατικές δυνάμεις) διαθέτουν άρτιους επιτελικούς θεσμούς και αποτελεσματικές διοικήσεις.
Σίγουρα επίσης οι στρατηγικές ανακατατάξεις που ολοφάνερα πλέον επιταχύνονται, δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη πόλεμο εκτός και αν γίνουν φρικτά λάθη και εάν οι ΗΠΑ μειώσουν το ενδιαφέρον της όσον αφορά τις ισορροπίες στο τρίγωνο Παρίσι-Βερολίνο-Μόσχα. Η εξέλιξη του πολυπολικού διεθνούς συστήματος, όμως, λογικά καθιστά συμφέρουσα για τις ναυτικές δυνάμεις σταθερότητα στην Ευρώπη στο πλαίσιο αυτού του τριγώνου ή ακόμη και στο βάθος του ορατού μέλλοντος συμμαχία εάν η κινεζική δύναμη υπερχειλίσει ηγεμονικά.
Αυτά διδάσκει η καλή στρατηγική ανάλυση για την διπλωματία και την στρατηγική των μεγάλων δυνάμεων που μελλοντικά συμπεριλαμβάνει και τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Πλέον, όμως, όχι ως κάποια φαντασιόπληκτη υπερεθνική δομή αλλά ως εθνικές στρατηγικές προσαρμοσμένες στους αναδυόμενους συσχετισμούς του πολυπολικού διεθνούς συστήματος. Όπως γίνεται αντιληπτό είναι εξαιρετικά μεγάλης σημασίας το πώς θα πρέπει να κινηθούν κράτη όπως η Ελλάδα και το πως θα προσαρμόζουν την στρατηγική τους ανάλογα και αντίστοιχα με τον τρόπο που θα εξελίσσονται οι στρατηγικές σχέσεις.
Επειδή το «Γερμανικό ζήτημα» αναλύθηκε εκτεταμένα σε βιβλία, δοκίμια και άρθρα, ενώ μια εκτενής ομώνυμη μονογραφία επέρχεται, αναφέρεται μονολεκτικά πως το μεγαλύτερο ζήτημα είναι η Γερμανική ισχύς που διογκώθηκε λόγω ΟΝΕ και τα πυρηνικά όπλα για τα οποία δεσμεύτηκε ακόμη και στο Σύνταγμά της να μην αποκτήσει, πλην για πολλούς παραμένει ένα ανοικτό ζήτημα.
Πάντως, από τα σύντομα αποσπάσματα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής η προφητική ανάλυσή του για τους “απάτριδες τεχνοκράτες”. Βλ. πιο κάτω ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΑΤΡΙΔΕΣ ΤΕΧΝΟΚΡΑΤΕΣ
Επιλεγμένες τοποθετήσεις του Προέδρου Ντε Γκολ για την Ευρώπη, την Γερμανία και την Ατλαντική Συμμαχία
Ακολουθούν επιλεγμένα αλλά για τον παρατηρητικό αναγνώστη μεγάλης σημασίας αποσπάσματα δημόσιων τοποθετήσεων του προέδρου Ντε Γκολ. Σε εκτενέστερη μορφή είναι δημοσιευμένα εντός κεφαλαίων και ως παραρτήματα στο βιβλίο «Θεωρία διεθνούς και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης». Τόσο σε αυτό το βιβλίο όσο και στα βιβλία «Διπλωματία και στρατηγική των μεγάλων Ευρωπαϊκών δυνάμεων», «Ευρωατλαντικές σχέσεις» και Διεθνής ετερότητα και αξιώσεις πολιτικής κυριαρχίας Ευρωπαϊκή άμυνα, ασφάλεια και πολιτική ενοποίηση» η Γαλλική Στρατηγική όπως και των υπολοίπων μελών εξετάζεται θεωρητικά, ιστορικά, περιπτωσιολογικά και προσανατολιστικά, προς τα πού δηλαδή προσανατολίζουν την Ευρωπαϊκή πολιτική οι0 εξελίξεις μετά το 1990. Το ίδιο και στις δύο αγγλικές μονογραφίες «European Political cooperation» και «Nuclear Strategy and European Security Dilemmas». Σημειώνεται ότι το «Διπλωματία και στρατηγική των Μεγάλων Ευρωπαϊκών Δυνάμεων» είναι μια επιστημονικά τολμηρή προσπάθεια στα πεδία της στρατηγικής θεωρίας για να εξεταστεί κατά πόσο παρά το εποικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στα θεμέλια υπέβοσκαν διλήμματα ασφαλείας. Τα πορίσματα είναι κάτι περισσότερο από σημαντικά και δημοσιεύτηκαν και σε λιγότερο εκτενή κυρίως αγγλικά δοκίμια.
Γερμανικό ζήτημα: Για τη Γαλλία, πάντως, το «γερμανικό ζήτημα» και η οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ήταν συγκοινωνούντα δοχεία. Το μόνο νοητό σχήμα, για να μην επανέλθουν τα ευρωπαϊκά κράτη στους «δαίμονες του παρελθόντος», ήταν να δημιουργηθεί μια πανευρωπαϊκή δομή στην οποία η Γερμανία θα είναι πλήρως ενσωματωμένη:
«…Στην καρδιά του προβλήματος [των προσπαθειών οικοδόμησης μιας σταθερής και ειρηνικής μεταπολεμικής τάξης πραγμάτων] και στο κέντρο της ηπείρου βρισκόταν η Γερμανία. (…) Στο εξής έπρεπε να ληφθούν όλες οι προφυλάξεις, για να μην ξαναγυρίσουν ενισχυμένοι οι γερμανικοί δαίμονες.
- Με κανένα τρόπο να παραχωρηθεί το δικαίωμα της κατοχής και κατασκευής ατομικών όπλων.
- Να αποτελέσει η Γερμανία αναπόσπαστο μέρος της οργανωμένης συνεργασίας των κρατών στο σύνολο της ηπείρου.
- Η Γαλλία να υφάνει με την Γερμανία ένα δίκτυο προνομιακών δεσμών
- Τυχόν συγχώνευση της Γαλλίας-Γερμανίας και η δημιουργία μιας σειράς από οικονομικές οντότητες θα γεννήσει αδιαφανείς παρασυναγωγές που θα εξουσιάζονται από τεχνοκράτες. Είναι ένα αστείο σχέδιο, εκτός και εάν καταλήξει σε γερμανική ηγεμονία».
- «Στην καρδιά του προβλήματος και στο κέντρο της ηπείρου βρισκόταν πάντα η Γερμανία. Η μοίρα της θέλει να μην μπορεί να οικοδομεί τίποτα χωρίς αυτήν και τίποτα δεν σπάραξε τον παλιό κόσμο όσο οι κακές της πράξεις. Από το άλλο μέρος, όμως, πώς να φαντασθεί κανείς μια μόνιμη και αληθινή ειρήνη πάνω σε βάσεις που ο μεγάλος αυτός λαός να μην μπορεί να δεχτεί».
Πατριωτισμός, «ιδέα για την Γαλλία» Ευρώπη, κόσμος: Το φιλοσοφικό υπόβαθρο του Ντε Γκολ ίσως γίνει καλύτερα κατανοητό, εάν δούμε τον τρόπο που ο ίδιος έβλεπε τη δική του πατρίδα, άποψη η οποία συνοψίζεται στη φράση μια «ιδέα για τη Γαλλία»:
«Σ’ ολόκληρη την ζωή μου είχα πάντα μέσα μου μια συγκεκριμένη ιδέα για την Γαλλία. Μου την είχαν εμπνεύσει το συναίσθημα μαζί και η λογική. Η Γαλλία δεν πρέπει να βρίσκεται παρά μόνον στην πρώτη σειρά, πάντα. Μονάχα τα μεγάλα οράματα μπορούν ν’ αντισταθμίσουν και να εξουδετερώσουν το σπέρμα της διάλυσης που ο λαός της φέρνει μέσα του. Η χώρα μας, στην θέση που βρίσκεται ανάμεσα στις άλλες, έτσι όπως είναι κι αυτές, πρέπει –είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου– να βλέπει ψηλά και να στέκεται πάντα ολόρθη. Με δύο λόγια, θέλω να πω ότι η Γαλλία δεν μπορεί να ’ναι Γαλλία δίχως μεγαλοσύνη».
Η πολιτική φιλοσοφία του Ντε Γκωλ ήταν σφαιρική και οι διάφορες απόψεις του άρρηκτα συνδεδεμένες σε ένα αρμονικό σύνολο ιδεών. Για παράδειγμα, η «ιδέα για την Ευρώπη» και η «ιδέα για τη Γαλλία», συνοδεύονταν από μια «ιδέα για την ανθρωπότητα» και το ανθρώπινο είδος. Η Γαλλία με την ανεξαρτησία της, όπως δήλωσε ο ίδιος ο Ντε Γκωλ σε μια από τις πολλές συνεντεύξεις του, σκοπεύει επίσης στο να αναδειχθεί σε αγωνιστή της διεθνούς συνεργασίας. Ο σοβινιστικός εθνικισμός, με την έννοια του αισθήματος ανωτερότητας απέναντι στους άλλους λαούς, υποστήριζε ο Ντε Γκολ, βρίσκεται σε αντίφαση με τις έννοιες του πατριωτισμού και της εθνικής ανεξαρτησίας. Ο σοβινιστικός εθνικισμός «είναι η άρνηση της ιδέας της εθνικής ανεξαρτησίας, επειδή καταλήγει να μην αναγνωρίζει στις άλλες κρατικές οντότητες το δικαίωμα αυτονομίας» και ανεξαρτησίας. Συναφώς, ο Ντε Γκωλ πρέσβευε ότι θεμελιώδης αρχή των διεθνών σχέσεων πρέπει να είναι ο σεβασμός της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας των άλλων κρατών. Αυτή η αρχή οδηγεί όχι σε ιμπεριαλιστικές συμπεριφορές αλλά σε έναν πατριωτισμό απελευθέρωσης και αντίστασης, όταν μια εξωτερική δύναμη αρνείται να αποδεχθεί το δικαίωμα ενός έθνους να αποφασίζει ελεύθερα και αυτόνομα.
Με βάση τα πιο πάνω, δεν είναι περίεργο ότι o Ντε Γκωλ καταπoλέμησε τηv ιδέα υπερεθvικώv ευρωπαϊκώv oργαvισμώv. Η «απoδoχή» της ευρωπαϊκής oλoκλήρωσης από τoν στρατηγό δεv είχε μόvo oικovoμικά κίvητρα. Όπως φάvηκε από τηv κρίση τoυ 1965/66, η oπoία oδήγησε στov «συμβιβασμό τoυ Λoυξεμβoύργoυ» τov Iαvoυάριo τoυ 1966, απώτερoς στόχoς ήταv η αλλαγή τωv πoλιτικώv και θεσμικώv ισoρρoπιώv πoυ εγκαθιδρύθηκαv με τη συvθήκη της Ρώμης, η αποδυνάμωση των υπερεθνικών χαρακτηριστικών της ΕΟΚ, η ενδυνάμωση του διακυβερνητικού χαρακτήρα της Κοινότητας και η χρησιμoπoίησή της ως μέσου για την αvάπτυξη εvός ευρωπαϊκoύ «στρατηγικoύ συvόλoυ» υπό γαλλική υψηλή εποπτεία και πολιτική καθoδήγηση.
Για τov στρατηγό, τα «μεγάλα (διακρατικά) σύvoλα» (Grand Ensembles), στα πλαίσια τωv oπoίωv η Γαλλία θα διαδραμάτιζε πρωτεύovτα ρόλo, θα ήταv διακρατικές συσπειρώσεις διακυβερvητικoύ χαρακτήρα, με στόχo να διευκολύνουν την αvάπτυξη γαλλικής εθvικής στρατηγικής, τηv αvαβάθμιση τoυ γαλλικoύ εθvικoύ ρόλoυ στη διεθvή πoλιτική και τηv άσκηση εξισoρρoπητικής πoλιτικής με σκoπό τη δημιoυργία και τη διαιώvιση ευvoϊκώv για τη Γαλλία συσχετισμώv ισχύoς. Χωρίς ποτέ να έχει ορίσει με ακρίβεια αυτές τις έννοιες, οι διακρατικές συσπειρώσεις θα μπορούσαν να είναι κάτι περισσότερο από συμμαχία και κάτι λιγότερο από ομοσπονδία.
Ανεξαρτησία και πυρηνικά όπλα: «Η χώρας μας είναι ικανή να παίρνει μόνη της τις αποφάσεις της στην Ευρώπη και σ’ ολόκληρο τον κόσμο και πρέπει να το κάνει γιατί αυτό αποτελεί, ηθικά, ένα κίνητρο απαραίτητο για την προσπάθειά της. Αυτή η ανεξαρτησία συνεπαγόταν φυσικά, την κατοχή, για την ασφάλειά της, των συγχρόνων μέσων αποτροπής των επιθέσεων (…) να προικίσω την Γαλλία με μια πυρηνική δύναμη τέτοια, ώστε κανείς να μη μπορεί να μας επιτεθεί χωρίς να ριψοκινδυνεύσει φοβερές πληγές».
Ατλαντική Συμμαχία: «Πρέπει, είπα, η άμυνα της Γαλλίας να είναι Γαλλική. Αν συμβεί σ’ ένα έθνος σαν την Γαλλία πρέπει να πρόκειται για τον δικό της τον πόλεμο… Βέβαια, η Γαλλική άμυνα, θα μπορούσε, στην ανάγκη, να συνδυασθεί με την άμυνα άλλων χωρών. Όμως, θα ήταν απαραίτητο να πρόκειται για δική μας άμυνα, να υπερασπισθεί δηλαδή η Γαλλία τον εαυτό της με τα δικά της μέσα και με τον δικό της τρόπο. (…) Το κράτος δεν είχε ποτέ και δεν μπορεί να έχει δικαίωση, και κατά μείζονα λόγο και διάρκεια, εάν δεν αναλάβει απ’ ευθείας την ευθύνη της εθνικής άμυνας».
Όχι στην Ευρώπη των τεχνοκρατών και των απάτριδων: «Για να οικοδομήσεις κάτι που θα κρατήσει επιβάλλεται να έχει ως θεμέλιο τις πραγματικότητες. Ε! λοιπόν, αυτές οι πραγματικότητες [στην Ευρώπη] είναι εθνικές. … Η Ευρώπη δεν μπορεί να οικοδομηθεί από μερικούς αρεοπαγίτες τεχνοκράτες, απάτριδες και ανεύθυνους». «Μήπως [η διαδικασία υπερεθνικής ολοκλήρωσης] επεδίωκε –που θα ήταν κιόλας πολύ– να εναρμονίσει με πρακτικά συμφέροντα των έξι κρατών, να ενισχύσει την οικονομική τους αλληλεγγύη απέναντι στο εξωτερικό και αν ήταν δυνατό, να επιτύχει την κοινή δράση στον διεθνή τομέα; Ή μήπως προορισμός του ήταν να πραγματοποιήσει την ολοκληρωτική συγχώνευση των οικονομιών τους και της πολιτικής τους για να εξαφανισθούν, σε μια μοναδική ολότητα που θα είχε την κυβέρνησή της, το κοινοβούλιό της, τους νόμους της και που θα διοικούσε σε όλους τους τομείς τους υπηκόους της, υπηκόους Γαλλικής, Ιταλικής, Ολλανδικής, Βελγικής, ή Λουξεμβουργιανής προέλευσης, που θα γίνονταν συμπολίτες στους κόλπους της τεχνητής πατρίδας που θα είχε γεννήσει το μυαλό των τεχνοκρατών; Είναι αυτονόητο πως, επειδή δεν μου αρέσουν οι χίμαιρες, είχα ταχθεί με την πρώτη έννοια. Αλλά η δεύτερη συνοδευόταν απ’ όλες τις ελπίδες και όλες τις αυταπάτες των οπαδών της υπερεθνικής σχολής». «[Mε την πείρα που αποκτήθηκε από την ίδρυση της ΕΟΚ] εξακριβώθηκε πως, για να προχωρήσουμε στην ένωση της Ευρώπης, τα κράτη ήταν τα μόνα αξιόλογα στοιχεία, και πως όταν κινδύνευε το εθνικό συμφέρον, τίποτα και κανείς δεν μπορούσε να τα εκβιάσει, και μόνο ο δρόμος της συνεργασίας [στο πλαίσιο ομόφωνων αποφάσεων] ήταν σε θέση να οδηγήσει κάπου (…) Σε ποια βάθη αυταπάτης έπρεπε, αλήθεια, να φτάσει κανείς για να πιστέψει πως τα Ευρωπαϊκά έθνη, που σφυρηλατήθηκαν επί αιώνες με τεράστιες προσπάθειες και οδύνες, καθένα με την ιστορία του, την γεωγραφική του θέση, την γλώσσα του, τις παραδόσεις του, τους θεσμούς του, θα μπορούσαν με την θέλησή τους να πάψουν να είναι οι εαυτοί τους, και θα δέχονταν να σχηματίσουν ένα και μόνο κράτος. Σε ποιες συνοπτικές σκέψεις ανταποκρινόταν η σύγκριση που έκαναν συχνά αφελείς άνθρωποι, ανάμεσα σ’ εκείνο που έπρεπε να κάνει η Ευρώπη και σε όσα έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες».
Αμερική, Βρετανία, Αγγλοσάξονες. Η παραδοσιακή γαλλική επιφύλαξη για τον ρόλο, τις επιλογές και τους γεωπολιτικούς στόχους των «Αγγλοσαξόνων» γίνεται αντιληπτή, εάν γίνει αναφορά στις θέσεις του Ντε Γκωλ για τον ιστορικό ρόλο της Αγγλίας και τις επιδιώξεις του Λονδίνου να αλλάξει εκ των έσω την ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή υποβάλλοντας αίτηση εισδοχής:
«Δεν ήταν παράξενη η βασική αντίθεση των Άγγλων προς την επιχείρηση [δημιουργίας και ανάπτυξης της ευρωπαϊκής κοινότητας των έξι], αφού, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης και συνεπώς της πολιτικής τους, δεν δέχτηκαν ποτέ ούτε να ιδούν την ήπειρο να ενώνεται ούτε να γίνουν ένα μαζί της. Μπορεί να πει κανείς, μάλιστα, πως εδώ και οκτώ αιώνες, ολόκληρη η ιστορία της Ευρώπης έγκειται σ’ αυτό (…) Αφού δεν είχαν κατορθώσει να εμποδίσουν την γέννηση της Κοινής Αγοράς απ’ έξω, σχεδίαζαν τώρα, να την παραλύσουν από μέσα. Παύοντας να απαιτούν την ματαίωσή της, δήλωσαν τώρα, αντίθετα, πως ήθελαν να λάβουν μέρος σ’ αυτήν».
« (Οι Αμερικανοί), προτιμούν τους υπόλοιπους διαχωρισμένους σε ξεχωριστά τμήματα: ηπειρωτική Ευρώπη, Βόρεια Ευρώπη, Ιβηρική Χερσόνησο, Μεσόγειο, Άπω και Μέση Ανατολή, Λατινική Αμερική, περιοχές σε κάθε μια από τις οποίες θα παίζουν ξεχωριστό παιχνίδι». «Είμαι πεπεισμένος πως εάν η Γαλλία σταθεί όρθια και βρει τον προσανατολισμό της, ιδιαίτερα εάν βοηθηθεί σ’ αυτό από τους Γερμανούς, θα μπορούσε να πάρει την πρωτοβουλία να καλέσει για το κτίσιμο της Ευρώπης που θ’ αλλάξει τις διακρατικές σχέσεις από τον Ατλαντικό μέχρι τα Ουράλια»[ δηλαδή να συμπεριλαμβάνει και την Ρωσία]. «Ένας στόχος της Γαλλίας είναι η Ένωση ολόκληρης της Ευρώπης, του δυτικού τμήματός της, του κέντρου της και του ανατολικού τμήματός της, με πρακτικά μέτρα, με ύφεση, εγκάρδια συνεννόηση και συνεργασία στα οποία είμαστε ειλικρινά προσηλωμένοι».
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr – info@ifestos.edu.gr www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Twitter https://twitter.com/ifestosedu
Linkedin https://www.linkedin.com/in/panayiotis-ifestos-0b9382131/
Instagram https://www.instagram.com/p.ifestos/
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
ΗΠΑ: Ιστορία, Διπλωματία, Στρατηγική https://www.facebook.com/groups/USAHistDiplStrat/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Φιλοπατρία, Δημοκρατία, Ελευθερία https://www.facebook.com/groups/philopatria/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδύλης Παναγιώτης – https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos