Αποτελεί η εδραίωση της ειρήνης ‒μέσω επεμβατικών πολιτικών‒ εργαλείο χειρισμού σημερινών καταστάσεων διεθνούς αστάθειας; Η διασύνδεση της εξάλειψης της εσωτερικής σύγκρουσης, της άσκησης βίας καθώς και της αποκατάστασης θεσμικών ελλειμάτων και ακραίων οικονομικών συνθηκών για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια σε κρατικές οντότητες, όπως η Βοσνία, η Σομαλία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ, η Συρία, η Λιβύη μπορούν να αποτελέσουν μια αξιόπιστη πρόταση για την αποκατάσταση της εσωτερικής τάξης και την προώθηση της παγκόσμιας ειρήνης; Ποια η συμβολή της διεθνούς οργάνωσης, τα διλήμματα και οι προκλήσεις της διεθνούς κοινότητας στα λεγόμενα εύθραυστα κράτη;
Σκοπός του ανά χείρας βιβλίου είναι να εμπλουτίσει τη συζήτηση σχετικά με ζητήματα ειρήνης και πολέμου συμβάλλοντας στον θεωρητικό προβληματισμό και στην πρακτική άσκηση της εξωτερικής πολιτικής.
Τα συμπεράσματα που προκύπτουν είναι ότι οι επί σειρά ετών πολιτικές διεθνών επεμβάσεων με τη χρήση βίας ήταν αναποτελεσματικές και ανέδειξαν τα όρια δράσης και μεθόδων αντιμετώπισης των νέων μορφών σύγκρουσης. Κατά συνέπεια, το κέντρο βάρους δράσης της διεθνούς κοινότητας μετατοπίζεται από τις επεμβατικές πολιτικές εκ μέρους των Ηνωμένων Εθνών και των μεμονωμένων κρατικών δρώντων στη συμμετοχή της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σε ό,τι αφορά την επίτευξη πιο αποτελεσματικών και βιώσιμων κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συνθηκών.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Πρόλογος ……………………………………………………………………………………. 13
Εισαγωγή…………………………………………………………………………………….. 15
Μέρος Ι
Ζητήματα σύγκρουσης στο νέο περιβάλλον ασφάλειας
Κεφάλαιο 1: Μια θεωρητική επισκόπηση………………………………………… 27
Κεφάλαιο 2: H φιλελεύθερη ατζέντα
και τα ζητήματα που διακυβεύονται ……………………………… 39
Κεφάλαιο 3: Δημοκρατική ειρήνη, ανθρωπιστική επέμβαση
και κρατική κυριαρχία ………………………………………………… 61
Μέρος ΙΙ
Διλήμματα της διεθνούς οργάνωσης και διεθνής τάξη στον 21ο αιώνα
Κεφάλαιο 1: ΟΗΕ: Μια διαχρονική αποτίμηση…………………………………. 87
Κεφάλαιο 2: Νέες μορφές σύγκρουσης και μηχανισμοί πρόληψης
σε έναν αλληλοεξαρτώμενο κόσμο……………………………….. 89
Κεφάλαιο 3: Ο Πρόεδρος Τραμπ και τα Ηνωμένα Έθνη:
Ρητορική και πραγματικότητα……………………………………. 101
Κεφάλαιο 4: «Ουιλσονικές» παρακαταθήκες: Συνέχεια ή ρήξη; ……….. 109
Μέρος ΙΙΙ
Περιπτωσιολογικές μελέτες
Εισαγωγικές παρτηρήσεις……………………………………………………………. 129
Κεφάλαιο 1
Βοσνία-Ερζεγοβίνη: το πείραμα εδραίωσης της ειρήνης σε
ένα «διαιρεμένο» κράτος. Διδάγματα 25 χρόνια μετά
1.1. Το ιστορικό της σύγκρουσης………………………………………………….. 135
1.2. Η πορεία προς το Ντέιτον………………………………………………………. 143
1.3. Οι Συμφωνίες του Ντέιτον……………………………………………………… 145
1.4. Διεθνής στρατιωτική παρουσία………………………………………………. 157
1.5. Οι μετά το Ντέιτον εξελίξεις ………………………………………………….. 159
1.6. Αποτίμηση…………………………………………………………………………… 170
1.7. Οι πρόσφατες εξελίξεις. Πολιτικές και οικονομικές πτυχές………… 177
Κεφάλαιο 2
Σομαλία: μια νέα «ανάγνωση» της απειλής
για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια
2.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις……………………………………………………. 185
2.2. Ιστορικό πλαίσιο ………………………………………………………………….. 188
2.3. Τα διλήμματα της διεθνούς κοινότητας……………………………………. 193
2.4. Αποτίμηση. Από τη «διατήρηση της ειρήνης»
στην «επιβολή της ειρήνης» …………………………………………………… 203
2.5. Οι πρόσφατες εξελίξεις. Από την «Αποκατάσταση της Ελπίδας»
στις διεθνείς δράσεις για τα «εύθραυστα» κράτη ………………………. 213
Κεφάλαιο 3
Η επέμβαση στο Αφγανιστάν και η εδραίωση της ειρήνης: Από την
«ατζέντα Ελευθερίας» στις ειρηνευτικές συνομιλίες ΗΠΑ-Ταλιμπάν
3.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις……………………………………………………. 223
10
3.2. Το ιστορικό της σύγκρουσης………………………………………………….. 224
3.3. Από τον «πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας»
στις επιχειρήσεις ανοικοδόμησης της ειρήνης…………………………… 234
3.4. Η εδραίωση της ειρήνης στο Αφγανιστάν:
Δυσκολίες και διλήμματα………………………………………………………. 247
3.5. Αποτίμηση…………………………………………………………………………… 251
3.6. Η εξέλιξη τη κρίσης: 2014-2019……………………………………………… 260
Κεφάλαιο 4
Η ιρακινή κρίση:
Από τη «συμμαχία των προθύμων» στις προκλήσεις ανοικοδόμησης
4.1. Σύντομο ιστορικό …………………………………………………………………. 271
4.2. Η συγκρότηση της «συμμαχίας των προθύμων»: Από
την «αλλαγή καθεστώτος» στην «εδραίωση κράτους» ………………. 275
4.3. Η «εδραίωση κράτους» στη μετά Σαντάμ εποχή
και τα προβλήματά της………………………………………………………….. 287
4.4. Μια πρώτη αποτίμηση των δράσεων «εδραίωσης κράτους»……….. 294
4.5. Οι πρόσφατες εξελίξεις. Προκλήσεις ανοικοδόμησης ……………….. 296
4.6. Διδάγματα από την ιρακινή κρίση …………………………………………… 304
Κεφάλαιο 5
Η κρίση στη Λιβύη:
Από την «ευθύνη προστασίας» στην «αλλαγή καθεστώτος»
5.1. Σύντομο ιστορικό της κρίσης και εξελίξεις
στη μετά Καντάφι εποχή………………………………………………………… 307
5.2. Η κρίση και τα όρια της ευθύνης προστασίας……………………………. 310
5.3. Οι εξελίξεις μετά το 2014. Μια αποτίμηση……………………………….. 316
5.4. Οι πρόσφατες εξελίξεις και οι οικονομικές επιπτώσεις………………. 321
5.5. Ένας απολογισμός δράσεων και θέσεων ………………………………….. 323
Κεφάλαιο 6
Η συριακή κρίση
6.1. Μια ιστορική επισκόπηση ……………………………………………………… 329
6.2. Τα όρια της συλλογικής δράσης……………………………………………… 335
6.3. Ο Πρόεδρος Τραμπ και η συριακή κρίση …………………………………. 342
6.4. Η συριακή κρίση και οι συνέπειες στη διεθνή τάξη……………………. 343
6.5. Οι δράσεις της διεθνούς κοινότητας:
Προς «Μια νέα παγκόσμια προσέγγιση για τη Συρία» ……………….. 350
Συμπεράσματα
Πολυμερισμός και «εύθραυστα» κράτη:
Υπερβαίνοντας την ετερογένεια……………………………………………………. 355
Βιβλιογραφία …………………………………………………………………………….. 371
Ευρετήριο………………………………………………………………………………….. 393
Η Ειρήνη Χειλά είναι Καθηγήτρια Διεθνούς Πολιτικής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Πανεπιστημίου και αναπληρώτρια πρόεδρος του ιδίου Τμήματος. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στο Πανεπιστήμιο Παρίσι ΙΙ (Pantheon-Assas) και είναι διδάκτωρ Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου. Υπήρξε Stanley J. Seeger Visiting Fellow στο Princeton University, Visiting Research Fellow στο King’s College, London, και Υπότροφος της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών (DAAD) στο Ινστιτούτο Wissenschaft und Politik. Συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου.
Έργα της μεταξύ άλλων είναι :
- Ο ρόλος της μεσολάβησης στο χειρισμό κρίσεων. Ο ΟΗΕ στην εποχή της μοναδικής υπερδύναμης, Αθήνα, Σιδέρης, 1999.
- La Grèce dans le sud-est européen, enjeux regionaux et perspectives, sous la direction, Herodotos, 2004.
- Διεθνής κοινωνία. Διαχρονικές και σύγχρονες αντιλήψεις. Η συμβολή του Παναγή Παπαληγούρα, Αθήνα, Ηρόδοτος, 2006.
- Διεθνείς συγκρούσεις στον 21ο αιώνα. Ζητήματα θεωρίας και διαχείρισης, Αθήνα, Ποιότητα, 2013.
Διεθνής κοινότητα και εύθραστα κράτη. Διλήμματα της διεθνούς οργάνωσης, Εκδόσεις Ποιότητα 2020
